Wat iedere deelnemer al vermoedde, blijkt waar. De inspraakprocedures van het Ministerie van Infrastructuur zijn een wassen neus. Al voor de start liggen antwoorden op zienswijzen vast en de deelnemer wordt gezien als ‘de tegenstander’.
Recent vrijgegeven stukken in het kader van de Wet open overheid (WOO) laten helaas geen ruimte voor andere conclusies. Uit de documenten stijgt de geur op van een door en door corrupt ministerie dat geen enkel oog heeft voor de belangen van omwonenden, maar slechts voor die van de vliegindustrie.
Kritiek op de praktijken van de inspraakprocedures bestond al veel langer. Via zo’n procedure kunnen belanghebbenden een ‘zienswijze’ indienen op beleid dat door het ministerie is voorbereid. Op basis van de zienswijzen stelt het ministerie dan een ‘nota van antwoord’ op die de bezwaren van de deelnemers beantwoordt. Meestal leiden – zelfs duizenden – zienswijzen niet tot ook maar enige wijziging in het voorgenomen beleid.
Ingehuurd bureau
Uit de nu vrijgegeven documenten wordt duidelijk waarom dat het geval is. Niet de beleidsmakers – beëdigde ambtenaren die hebben beloofd of gezworen de Grondwet trouw te zijn en te werken in het belang van de samenleving – beantwoorden de vragen en zorgen van de burgers, maar een ingehuurd bureau. Dat is niet zomaar een bureau, maar het gaat om het uitgesproken pro-luchtvaart advieskantoor To70.
Dat bureau baarde opzien toen directeur Ruud Ummels de voorgenomen krimp van Schiphol ‘crazy’ noemde. Hij probeerde Mark Harbers de les te lezen. Later werd Ummels hiervoor bij de minister op het matje geroepen.
To70 is een kantoor dat volledig is vergroeid met de vliegindustrie en met het ministerie. Volgens eigen zeggen doet het tientallen projecten per jaar in opdracht van het ministerie, variërend van technische beschouwingen via economische opinies tot – naar nu blijkt – de verwerking van zienswijzen van burgers.
Daarmee doet zich de onwenselijke situatie voor dat To70 de zienswijzen verwerkt over beleid waaraan het in veel gevallen zelf een bijdrage heeft geleverd. De vraag is gerechtvaardigd hoe objectief deze partij kritiek vanuit de burger op de juiste manier verwerkt.
Het idee achter een inspraaktraject is dat de burger kan meedenken over nieuw beleid en daar een bijdrage aan kan leveren. Goede ideeën vanuit de samenleving moeten zo uitmonden in beter beleid en meer draagvlak. Maar uit de nieuwe documenten komt een ander beeld bovendrijven.
‘Vaak fervente tegenstanders’
Dat begint al in het offertestadium, waarin To70 op uitnodiging van het ministerie een aanpak en kostenraming opstelt, in dit geval voor de inspraakprocedure over de beruchte luchtruimherziening.
Daarin spreekt To70 over het indieners van zienswijzen – veelal bezorgde burgers dus – als de “vaak fervente tegenstanders”. Bij het beantwoorden van hun zorgen moeten zij vooral “niet op stang worden gejaagd”, “moeten antwoorden juridisch juist zijn” al was het maar omdat de “de antwoorden in de reactienota vaak gebruikt worden in latere procedures bij de bestuursrechter”.
Publiekelijk geeft het ministerie keer op keer aan veel waarde te hechten aan de zienswijzen, maar in de achterkamertjes van de Rijnstraat in Den Haag worden de burgers vooral als tegenstanders gezien, niet als de mensen waarvoor de overheid zou moeten opkomen.
De minachting voor de burger spreekt ook uit de term ‘afhandeling’ die veelvuldig in de nieuwe documenten wordt gebezigd. Bij een zienswijzeprocedure hoort het immers niet te gaan om ‘afhandeling’, maar juist om het opdoen van goede ideeën om op basis daarvan het beleid te verbeteren en het draagvlak te vergroten.
Top 20 van risicovolle zienswijzen
Even verderop blijkt er een “top 20 van moeilijke of risicovolle zienswijzen” te worden opgesteld. Dat zijn kennelijk zienswijzen die de plannen dwars zouden kunnen zitten. Het klinkt weinig constructief. Een ministerie dat graag leert van de zienswijzen zou zich opener opstellen en liever een top 20 van goede ideeën zien.
Beginnen de schellen u als lezer al van de ogen te vallen? Het wordt nog veel erger. Het ministerie van Harbers hanteert bij het beantwoorden van de zienswijzen een aanpak op basis van zogenaamde kernvragen. Dat zijn de vragen die volgens het ministerie zelf het belangrijkst zijn. Alleen die vragen worden beantwoord.
Op deze aanpak bestaat kritiek in brede kring. Het geeft de minister immers de ruimte om lastige vragen te omzeilen door deze niet aan te duiden als kernvraag. Heikele kwesties kunnen zo makkelijk buiten behandeling blijven. Al in 2021 kaartten wij dit aan.
Antwoorden klaar voordat vragen zijn gesteld
Maar de praktijken van het ministerie blijken nog doortrapter, want uit de recent vrijgegeven documenten blijkt glashelder dat de kernvragen al worden opgesteld vóór de start van de inspraakprocedure.
In de tabel ‘Planning werkzaamheden zienswijzeprocedure’ staat het zwart-op-wit vermeld: het opstellen van de kernvragenlijst vindt plaats op tijdstip T minus 3 weken – drie weken vóórdat de inspraakprocedure überhaupt van start gaat.
Dat het niet gaat om een uitzondering blijkt uit eenzelfde tabel over het inspraaktraject bij de Luchtvaartnota – ook daar werd drie weken van tevoren al de lijst met kernvragen samengesteld.
Iedereen krijgt vervolgens acht weken de tijd om een eigen zienswijze in te dienen. In de ‘verwerking’ van die visies spelen de kernvragen vervolgens een cruciale rol. To70 en zijn onderaannemers proberen immers alle zienswijzen stuk voor stuk aan één van de vooraf bepaalde kernvragen te koppelen.
In de meeste gevallen lukt dat heel aardig via een flexibele interpretatie van de zienswijzen. Lukt het niet, dan valt de bewuste zienswijze buiten de boot en zal deze nooit een antwoord krijgen van het ministerie. In het beste geval belandt deze in de ‘top 20’ van heikele kwesties.
Burgers voelen zich niet serieus genomen
Maar ook dan hoeft de bewuste burger niet op een antwoord te rekenen. Sommige burgers houden inmiddels bij het opstellen van hun zienswijze rekening met deze werkwijze. Zo maakte iemand in een zienswijze op de Luchtruimherziening in februari 2021 formeel bezwaar tegen de werkwijze met kernvragen. “Dit resulteerde erin dat een flink aantal van mijn vragen uiteindelijk niet is beantwoord.”
Nu onthuld is hoe het ministerie omgaat met zienswijzen, kan het geen verwondering meer wekken dat deze geen enkele invloed hebben op de beleidsvorming. Dat blijkt ook keer op keer in de praktijk. Zo werden er voor de luchtruimherziening meer dan 2.000 zienswijzen ingediend, maar geen van deze heeft geleid tot een substantiële wijziging in het beleid. De oorspronkelijke plannen worden onveranderd doorgezet.
Pikant is dat het luchtvaartbeleid niet alleen bezorgde burgers in de pen doet klimmen, maar ook collega-overheden. Zo dienden provincies, gemeenten en de bestuurlijke samenwerking Schiphol (BRS) zienswijzen in. Deze worden met hetzelfde gemak van tafel geveegd door I&W.
Mooi weer spelen in Tweede Kamer
Tegelijkertijd spreekt de minister met de Tweede Kamer in mooie woorden over het belang van burgerparticipatie. Het ministerie zou burgers actief betrekken bij de besluitvorming en bepaalt het definitieve beleid “in overleg met de omgeving”. Het blijken volgens de nu vrijgegeven documenten allemaal loze woorden te zijn.
En dit zijn nog maar de inleidende beschietingen van het ministerie. Want de meest beladen fase van de luchtruimherziening laat nog op zich wachten. Tot op heden houdt het ministerie de exacte vliegroutes angstvallig verborgen voor het grote publiek.
Vierde route boven Doorn en Utrecht
Vandaag lichtte RTL Nieuws voor het eerst een tipje van de sluier op: de nieuwe vierde aanvliegroute concentreert zich boven de pitoreske gemeente Utrechtse Heuvelrug met twee routes vanuit Winterswijk en Lobith. Vanaf daar moeten de vliegtuigen via de stad Utrecht richting Schiphol worden geleid.
In Den Haag breken politici zich het hoofd over het kwijnende vertrouwen van de burger in de overheid. Het dossier luchtvaart geeft praktische aanwijzingen hoe het zover heeft kunnen komen. Een ministerie dat voordoet groot belang te hechten aan participatie, maar ondertussen de burger als tegenstander ziet.
Burgerbelangen jarenlang verkwanseld
Ambtenaren bij het Ministerie van Infrastructuur lijken vergeten te zijn dat hun rol bestaat bij het vertrouwen en het geloof dat zij handelen in het publieke belang en volgens democratische waarden. In werkelijkheid is er sprake van een innige omhelzing met de vliegindustrie waarbij de belangen van gewone burgers op grote schaal jarenlang zijn verkwanseld.
Dat althans oordeelde de rechter vorige week in het vonnis dat de stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) aanspande tegen de Staat over de stelselmatige overtredingen in de luchtvaartsector.
Ondertussen stapelen de integriteitskwesties zich op in het luchtvaartdossier. Eerder berichtten we al over de dubieuze wijze van voorbereiden van de Staat op de RBV-zaak, de ondermijning van het eigen krimpbesluit door minister Harbers en de rammelende natuurvergunning van Schiphol.
Sla dit artikel op in uw favorieten
ad
Het laatste Rutte kabinet heeft toch wel bewezen dat bewindslui bij voorkeur niet te veel verstand moeten hebben van hun beleidsterrein.
Dezelfde lui kwamen terug maar ze kregen niet de post waar ze ervaring hadden opgedaan maar een heel andere. Op landelijk en lager niveau is het steeds ongebruikelijker om de specialismen zelf in huis te hebben. Met grote hulde aan de privatisering. Heel dure bureaus inhuren die enkele affiniteit of empathie hebben met de desastreuze impact die ze hebben met hun werk op echte mensen. Ieder bureau, iedere specialist, zelf haast iedere wetenschapper is alleen bezig met het beter worden op zijn halve vierkante meter en met kwartaalcijfers. Er is geen besef meer van inter-zijn, van het feit dat alles met al het andere samenhangt. De ongegeneerde versnippering frustreert een groot deel van ieders dag.
Henk Visser
Stuitend, schrikbarend en tegelijk zelfs niet eens meer verbazend. Wie de Amerikaanse politiek volgt, zoals ik al ruim 30 jaar doe, ziet zoveel gelijkenissen met wat ons ‘democratische’ voorbeeldland moet zijn. Ook hier is de corruptie uitgezaaid onder decennialang rechts overheidsbeleid maar mochten we het niet bij naam noemen.
Daar zitten we dan met het roemruchte polderoverleg, de huiskamergesprekken met Benschop, de ingediende zienswijzen, de regionale bijeenkomsten met belanghebbenden om tot een dialoog te komen, de overleggen met wethouders in getroffen gemeenten. Waar we spandoeken voor hebben gemaakt om kilometers mee te dragen in weer en wind door diverse steden in Nederland.
En dan blijkt dat het verloren vertrouwen in de politiek volkomen terecht is wat de populisten in de kaart speelt, die uitgerekend ook nog eens pro-luchtvaart zijn. Ik hoor goedgelovige medestanders in de strijdt voor krimp, MRS cluster vertegenwoordigers met een politieke achtergrond, zich nog vol vertrouwen uitspreken over de honingpot van Harbers. ‘We nemen de minister serieus’, ‘eindelijk een minister die het goede met de omwonenden voorheeft’. Het is ook moeilijk voor te stellen dat ons klompen en tulpenland (dagelijks met Jumbo’s ingevlogen uit Kenia) iets anders is dan een onfeilbare democratische rechtsstaat. Wij zijn toch immers geen bananenrepubliek?
Laten we eindelijk de hele luchtvaartproblematiek eens onder een globaal vergrootglas leggen.
Tè vaak, tè lang blijven we hangen in de perceptie dat het een nationale aangelegenheid is. Dat wij als getroffenen, geschipholden, geterroriseerden via inspraak (wie geloofd daar nu nog in) of juridisch ons recht en gelijk kunnen halen.
Nederland is als EU lid gebonden aan regels die van toepassing zijn op de luchtvaart. Minister Harbers wist dit voordat hij ons de honingpot voorhield. En naar uit dit artikel blijkt is zijn ministerie een corrupt clubje dat past in het door integriteit schandalen geteisterde VVD. Net zoals vrijwel alle congres en senaatleden in Washington, tot de president aan toe, gecorrumpeerd zijn door het economisch industrieel complex, inclusief Boeing.
De Bijlmerramp, het Groninger gasschandaal, kernbommen in Volkel. Amerikaanse belangen, respectievelijk US en Israeli Defense, Exxon en NAVO (VS). Vanuit Amsterdam is er een directe vliegverbinding tussen rond 26 luchthavens in de VS. KLM is partner met Delta Airlines (US) in de
SkyTeam Alliantie. IATA is de mondiale belangengroep voor luchtvaart met een kantoor in Hoofddorp,
Op een steenworp afstand van Den Haag.
Alleen al het voornemen om te krimpen leidde tot dreigementen uit Amerika. Van je ‘vrienden’ moet je het maar hebben. Elk voornemen hiertoe raakt aan US National Economic Intrest. En dan zien we dat de VS geen partner of vriend is maar een Bully. Het heeft ook het Internationaal Strafhof in Den Haag niet erkent.
Samengevat. De strijdt tegen de luchtvaartterreur begint in huiskamers ten lande en eindigt niet in Den Haag of Brussel maar in Washington. Wie het economisch belang van Amerika aantast krijgt te maken met de almacht van een imperiale grootmacht. Alsof je een trap opstijgt waarvan de treden steeds groter en hoger worden. Het wordt hoog tijd dat wij, op alle niveau’s en met alle middelen deze realiteit onder ogen gaan zien. Niet om ons erdoor te laten ontmoedigen maar juist kracht uit te putten. Weten wie de vijand is is al halve winst.
Winny lieverst
Ik heb vandaag een melding gedaan vanuit de Noordoostpolder over de vliegtuigen van Schiphol die steeds lager en frequenter overvliegen. Afgelopen week werd in de media gesuggereerd dat men al stiekem gebruikt maakt van de nieuwe aanvliegroute over Utrecht. Alsof men in de provincie Utrecht zit te slapen.
Anton
Dank voor het vele werk, ongekend wat Schipholwatch boven tafel haalt !! Het wordt steeds erger en erger. Moeten alle mensen die met deze hel te maken hebben geen trekkers kopen? De boeren hebben toch wel veel succes geboekt met hun acties.
Steun Schipholwatch het is voor ons welzijn en gezondheid en hardnodig zo blijkt.
Korina
Boeren en zeker PAS-melders zijn juist ook enorm de dupe van de ‘luchtvaart-is-alles’ houding van de regering. Van der Wal heeft goede aangenomen moties genegeerd: PAS-melders eerst, geen uitruil NOx/NH3, alle sectoren evenredig, regie op stikstofhandel, geen opkoop door Schiphol. Allemaal aangenomen moties. Maar die natuurvergunning Schiphol moest erdoorheen gesjoemeld en vooral: vertraagd. En die PAS-melders krijgen tijdens die vertraging dwangsommen en gaan daar kapot aan.
B. van Marlen
Ik heb dit allemaal al beschreven in mijn website met de ware betekenis van al die mooie volzinnen die de overheid produceert. Men gaat die Luchtruimherziening gewoon tegen de wil van velen doordrukken, daarover heb ik geen enkele twijfel. Men zal allerlei trucs gaan bedenken om onder de recente uitspraak van de rechter uit te komen. Dit land is zeker veel corrupter dan men op het eerste gezicht zou denken. De dienst wordt uitgemaakt door de (rechtse) politiek en de grote bedrijven, getuige het feit dat men de druk opvoert met de dreiging dit land te verlaten. Geld en macht regeren zoals het altijd al geweest is. Goed dat SchipholWatch dit telkens weer laat zien.
Overigens waren het niet allemaal VVD-ers, die ervoor zorgden dat de leefomgeving van tienduizenden werd verziekt. De PvdA heeft hier met Netelenbos en Alders heel hard aan meegedaan!En neemt u ook de CDA-er Eurlings in herinnering.
Thomas
Jonge Honden. Ja, dat dekt de lading wel ongeveer. Honden. Goed afgericht, netjes het baasje gehoorzamen.
Paul
Het zoveelste bewijs van de corrupte top van I&W, gestut door onbetrouwbaar en oppertunistisch schorem( kon even geen beter woord vinden) als onze VVD minister. Bah! Een enquetecommissie waardig. En nog even over de balanced approach: hoe durf je dat te suggereren als de balans als 35 jaar schaamteloos uitslaat naar de vliegtuigindustrie.
fons
Respect voor al dit puzzel werk.
Rijksambtenaar
Ik ben zelf een rijksambtenaar op een niet nader te noemen ministerie (een ander dan I&W). Ook wij hebben natuurlijk ervaring met internetconsultaties, want een consultatie is een verplichte stap in veel trajecten om tot regelgeving te komen. Maar ik kan wel zeggen dat wij daar op een compleet andere manier een invulling aan geven dan hier het geval is.
Bij ons wordt zeker geen extern bureau ingehuurd om zienswijzen te verwerken of te beantwoorden. Dat doen we gewoon zelf, zoals het hoort. Want een consultatie is uiteindelijk bedoeld om extern ideeën op te halen, en om verbeteringen aan de beoogde regelgeving te kunnen doorvoeren. En ja, elke extra stap in het proces kan vertragend werken, maar uiteindelijk moet de kwaliteit voor de snelheid gaan en dus moet de consultatie gewoon serieus moet worden doorlopen. Maar inderdaad, sommige bewindslieden zien het als een noodzakelijk hoepeltje waar je vooral snel doorheen moet. En je moet vooral niet al te veel gezeur hebben.
En ja, ik dacht dat ik alles inmiddels wel had gezien in dit dossier en dat ik wist hoe de hazen liepen. De macht van de lobby, de voorkeur van de minister van I&W, de leugens, valse beloftes van de verschillende partijen in dit dossier, het rekenen met verkeerde cijfers, het “Schiphollen” van links naar rechts.
En tóch val ik (met dank aan dit Woo-verzoek) wéér van mijn stoel.
Hoe halen ze het in hun hoofd om een extern bureau dit soort “inspraakprocedures” te laten afhandelen? En dan nota bene een bureau dat aan allerlei partijen in de luchtvaartsector advies geeft, met een nogal uitgesproken en gekleurde directeur?
Wanstaltig en belachelijk!!
Betrouwbare overheid onwaardig!!
Kom maar door met die nieuwe bestuurscultuur, het is wel duidelijk dat die nodig is! Te beginnen bovenaan, bij de bewindslieden en de ambtelijke top zelf!
SchipholWatch
Dank voor deze belangrijke reactie. We wisten wel dat het ook anders kan, en uw feedback onderstreept dit. Zaten er maar meer mensen als u bij I&W.
Leon Adegeest
En dan gaan diezelfde buro’s ook nog eens de.kamervragen beantwoorden die gesteld worden nav de Nota van Antwoord. En daarvoor waren ze betrokken bij het opstellen van de rekenmodellen, die naar believen en op soms onnavolgbare wijze worden geplooid ten gunste van de luchtvaartsector.
Dus toen SATL (Samenwerkende Actiegroepen Tegen Laagvliegen) op wetenschappelijke wijze, ondersteund met metingen, in een zienswijze aantoonde dat daarin grove fouten waren gemaakt, fouten die leidden tot ernstige onderschatting van de berekende geluidshinder, was het geen wonder dat we steeds, net als de Tweede Kamer overigens, nul op rekest kregen. Zo bleef de minister stug volharden met Kafkaiaanse antwoorden, in de hoop dat kritische burgers en kamerleden murw af zouden haken.
Sommige buro’s doen alles voor geld. En IenW maakt er graag gebruik van, omdat ze a) de kennis niet hebben en b) hun vingers niet willen branden aan onderbouwen wat niet te onderbouwen valt. Maar er zijn ook buro’s die niet voor IenW willen werken. Dat zegt veel.
De IenW ambtenaren zien burgers en lokale overheden als tegenstanders. Ze denken liever enthousiast mee met KLM en Schiphol, bv hoe een natuurvergunning te ritselen.
Participatie? Nee, we zijn de tegenstanders. Of, zoals een IenW-ambtenaar ooit tegen mij zij op een bijeenkomst in Zwolle: ‘Wij zitten aan de andere kant van de tafel’.
De term collusie past beter.
Dirk
Ee echte vraag is : ‘ wat kan je met deze informatie? ‘ gaan er mensen ter verantwoording geroepen worden , gaat dit artikel. naar desbetreffende instanties die actie gaan ondernemen tegen dit corrupte zooitje , fijn als omliggende gemeentes om te constateren dat je zienswijze op deze manier behandeld is.
Haes
@ leon adegeest.
Je zou toch verwachten dat de tweede kamer dan net zo heftig reageert op deze corrupte belangenverstrengeling als de “rijksambtenaar” op dit forum? Als u dat weet, dan weten zij dat toch ook? Dienen ze dat toch te weten? Ik merk er niets van.
Of is corruptie in ons landsbestuur al zo gewoon dat het de aandacht daar niet meer trekt….? Het zou mij niet verbazen.
Wilfried
Het is opvallend en niet zonder toeval, dat de minister van I&W al jarenlang van VVD huize is. Typisch een geval van belangenverstrengeling en vriendjespolitiek, waarbij de gedupeerde burger qua juridische inspraak 0,0 heeft in te brengen. Hopelijk zet de gerechtelijke uitspraak van bijna een week geleden de boel eindelijk eens in beweging t.g.v. de de omwonenden en andere benadeelden.
Dien
Waar rook is is vuur. Het is echt niet alleen een truc van de VVD of een truc van I&W, dit is gewoon bewijs dat we in een bananenrepubliek leven.
Sjors
Toch was het tussen 1998 en 2010 geen VVD die de verantwoordelijke minister leverde. Er lopen bij andere partijen toch ook corrupte dan wel incompetente figuren rond.