Volgens nieuw onderzoek worden er in Nederland jaarlijks voor 37,5 miljard euro aan fossiele subsidies uitgedeeld, maar voor de luchtvaart is lang niet alles meegenomen. Het werkelijke bedrag is daarom nog veel hoger.
Het onderzoek is uitgebracht door Milieudefensie, SOMO en Oil Change International (OCI). Milieudefensie is de organisatie die Shell veroordeeld wist te krijgen tot het nemen van extra klimaatmaatregelen, SOMO doet onderzoek naar multinationals en OCI naar de maatschappelijke kosten van fossiele brandstoffen.
Volgens het rapport bestaan er twee fiscale subsidieregelingen die de luchtvaartsector in 2019 zo’n 4 miljard euro opleverden: de vrijstelling voor accijns op kerosine en de vrijstelling van omzetbelasting (btw) op tickets. In het rapport wordt de tickettaks sinds 2021 afgetrokken van het behaalde voordeel.
Meeste naar KLM
Sinds de coronapandemie zijn de misgelopen publieke inkomsten lager, maar in 2022 werd alsnog 3 miljard euro aan vrijstellingen weggegeven via de twee regelingen. Het grootste deel van die subsidies gaat naar één bedrijf, KLM.
Dat bedrijf stootte in 2022 negen miljard kilogram CO2 uit, wat zich vertaalt in 18 miljard kilogram CO2-equivalenten als gevolg van de extra klimaatschade door onder meer waterdamp, stikstofoxiden en roetdeeltjes. Dat is 60 procent van alle wegverkeer in Nederland en ongeveer evenveel als alle benzineauto’s samen.
De hoge bijdrage aan de opwarming van de aarde is des te opmerkelijker omdat deze wordt veroorzaakt door slechts een klein deel van de bevolking. Het rijkste kwart van de bevolking is verantwoordelijk voor de helft van de uitstoot, aldus het rapport.
Veel meer regelingen
Hoewel de onderzoekers uitkomen op een enorm bedrag van 37,5 miljard euro aan structurele fossiele subsidies, is in het hoofdstuk over de luchtvaart geen rekening gehouden met andere subsidies, zoals de 383 miljoen euro die het kabinet uittrok in het kader van het Nationaal Groeifonds of de 150 miljoen euro ontwikkelsubsidie voor ‘schone en slimme mobiliteit’ uit 2021.
Een grote post die ook ontbreekt in het rapport is de vrijstelling voor de Europese CO2-emissierechten. De vliegindustrie krijgt nog steeds 85 procent van die rechten gratis, waar andere sectoren de volle mep moeten betalen. De huidige prijs voor een ton CO2-uitstoot schommelt rond de 90 euro. Voor de 9 miljoen ton CO2 van KLM gaat het om een bedrag van ruim 800 miljoen euro aan verkapte subsidies.
Evenmin is de twee miljard euro coronasteun aan KLM meegerekend in het onderzoek. Toegegeven, deze NOW-steun gold voor alle bedrijven die in de problemen kwamen door de pandemie, maar de hoogte van de subsidie aan KLM was exceptioneel. Geen enkel ander bedrijf kwam ook maar in de buurt van het bedrag dat aan de vliegmaatschappij werd overgemaakt.
Juridische hulp
En zo bestaan er tal van regelingen waarmee de luchtvaart wordt gespekt uit publieke middelen. Van een subsidie van 1,6 miljoen euro voor het onderwerken van gras om ganzen uit de buurt van de vliegvelden te houden, via een juridisch dreamteam dat het ministerie van Infrastructuur optuigde om Schiphol aan een natuurvergunning te helpen (kosten: 60 miljoen euro) tot een sectorfonds Luchtvaart voor opleidingen.
In de toekomst wil de overheid nog veel meer belastinggeld in de vliegindustrie pompen, zoals voor het verlengen van de Noordzuid-metrolijn naar Schiphol, het uitbreiden en onderhouden van de buslijnen richting Schiphol en de bijdrage vanuit de staatskas aan het ‘leefbaarheidsfonds’ waaruit wipkippen en dorpshuizen voor getroffen gemeenten worden betaald.
Behalve subsidies wordt door de Staat ook volop ‘geïnvesteerd’ in de vliegindustrie. Zo kocht oud-minister van Financiën Wopke Hoekstra voor 744 miljoen euro aan aandelen AF-KLM, gevolgd door nog eens 220 miljoen door zijn opvolger Sigrid Kaag. Geïnvesteerd tussen aanhalingstekens omdat van de genoemde bedragen nauwelijks iets is overgebleven na de aanhoudende koersval van het aandeel.
Europees geld
Het is nog steeds niet alles, want ook vanuit de EU stroomt er volop geld richting de vliegindustrie, zoals uit een potje voor het verbeteren van de Europese transportinfrastructuur of voor het realiseren van een uniforme luchtruimindeling binnen de Unie.
Daar bovenop komen dan nog de niet in rekening gebrachte kosten voor schade aan milieu (PFAS), natuur (stikstofvervuiling), volksgezondheid (uitstoot kankerverwekkende stoffen en slaapverstoring). Dat zijn vrijstellingen die waarschijnlijk nog groter zijn dan de bedragen die Milieudefensie en onderzoekspartners in beeld brachten.
Hoewel de voor luchtvaart gevonden bedragen in het rapport enorm zijn, dekken ze lang niet het totaal aan subsidies en regelingen dat de belastingbetaler ophoest om voor een habbekrats te kunnen blijven vliegen. Het totale beslag op publieke middelen is veel groter dan blijkt uit dit onderzoek.
Sla dit artikel op in uw favorieten
HansB
Sinds wanneer vliegt Transavia bijna dagelijks van Amsterdam naar Rotterdam (HV81 / TRA081)? Leuk hoor die gesubsidieerde onzin!
Bianca
Dat klopt. Mijn moeder vond ‘sluierbewolking’ zo mooi, totdat ik haar uitgelegd had wat die sluierbewolking nou in werkelijkheid was. Nu gelooft ze het.
Ik heb gisteren een aantal foto’s gemaakt van de lucht. Het was ‘s morgens alweer helemaal kapotgevlogen, het had wederom zo’n mooie helderblauwe nazomerdag moeten zijn, maar verse vliegtuigstrepen doorkruisten elkaar door de oude flarden heen. De hele lucht was één en al flard aan uitstoot. En al het fijnstof dwarrelt naar beneden. Smerig!
Manon
Vandaag startte de klimaattop in Afrika. De VVD heeft indammen van migratie tot haar speerpunt. Tja hoe meer er gevlogen wordt, hoe onleefbaarder grote delen van de wereld, dat is gewoon een causaal verband. Dus wil je minder migratie, dan zul je minder moeten vliegen.
Sluierwolken
We hoeven maar naar de lucht te kijken om te zien waar onze miljarden aan belastinggeld blijven.
Iedere dag zgn ‘sluierbewolking’ terwijl het een strak blauwe lucht was geweest zonder deze alles vervuilende verbrande kerosine omhuld met ijskristallen.
Als je er een foto van maakt zie je de grauwsluiers van deze ‘bewolking’.
Met belastinggeld betalen we de opwarming van het klimaat.
Bianca
Dat klopt. Mijn moeder vond ‘sluierbewolking’ zo mooi, totdat ik haar uitgelegd had wat die sluierbewolking nou in werkelijkheid was. Nu gelooft ze het.
Ik heb gisteren een aantal foto’s gemaakt van de lucht. Het was ‘s morgens alweer helemaal kapotgevlogen, het had wederom zo’n mooie helderblauwe nazomerdag moeten zijn, maar verse vliegtuigstrepen doorkruisten elkaar door de oude flarden heen. De hele lucht was één en al flard aan uitstoot. En al het fijnstof dwarrelt naar beneden. Smerig!