Nog voor de zomer komt accountantskantoor EY met een onafhankelijke evaluatie van de staatssteun aan KLM bij het uitbreken van de coronapandemie. Er bestaat in Den Haag nog steeds onbegrip over het schenden van de afspraken en er is veel draagvlak om de firma alsnog aan te pakken.
Dit blijkt tijdens een vergadering op 9 april jongstleden in de Eerste Kamer, waarin minister Steven van Weyenberg (Financiën) veel kritische vragen beantwoordde. Het verslag van het openbare gedeelte kwam afgelopen week beschikbaar. Een deel van het overleg was geheim.
De minister geeft een korte inleiding. “Niet alle voorwaarden zijn door KLM nageleefd, namelijk vier van de zeven niet. Dat werd gedurende de rit duidelijk, deels pas in het jaar waarin de lening werd terugbetaald.”
Van Weyenberg noemt het een frustrerende situatie. “Dat is niet wat je wil als je dit soort afspraken maakt.” Even verderop stelt hij dat het hoofddoel van de overeenkomst met KLM was om het bedrijf van de ondergang te redden.
Maar eerder had de staatsagent die bij KLM toezicht hield op de voorwaarden al aangegeven dat nergens in de overeenkomst vastligt dat dit het hoofddoel was. Volgens hem waren alle afspraken even belangrijk.
Te makkelijk weggekomen
Kamerlid prof. Ingrid Visseren (PvdD) hekelt het gemak waarmee KLM is weggekomen. “KLM heeft met 7,8 miljard euro de meeste coronasteun gekregen van alle bedrijven in Nederland. Deze zaak is niet alleen van belang voor de relatie tussen de overheid en KLM, maar ook voor de relatie tussen de overheid en alle bedrijven die coronasteun hebben ontvangen en wel netjes aan de voorwaarden hebben voldaan.”
Ook Lid Ferd Crone (GroenLinks-PvdA) is kritisch. “Het kernpunt is: het ging niet alleen om het terugbetalen van de steun – het zou er nog bij moeten komen dat KLM niet zou terugbetalen – maar ook om een herstructureringsplan. Het plan was onderdeel van de overeenkomst en dat moet dus ook volledig worden nagekomen.”
Volgens Crone heeft de Staat grote schade geleden. “Want behalve de staatssteun, die we voor een deel hebben teruggekregen – de NOW hebben we helemaal niet teruggekregen – hebben we er ook nog een miljard euro aan aandelen in gestoken.”
Toeslagenaffaire
“Als de minister vijf keer zegt dat de staatssteunregels cq de voorwaarden van de overeenkomst niet zijn nageleefd, dan moet de minister hetzelfde zeggen als bij de toeslagenaffaire. Als toen iemand 5 euro te weinig had terugbetaald, dan moest diegene in plaats van 5 euro het hele bedrag terugbetalen. Niet 5 euro, maar 10.000 euro. Waar zit de gelijkheid?”
Ook Crone vraagt zich af waarom KLM er zo makkelijk mee wegkomt. “Er zou een kostenreductie komen en de weerbaarheid zou worden verbeterd, maar de weerbaarheid is niet verbeterd. Het bedrijf is nog steeds niet solvabel.”
De belastingontwijking door vooral piloten zit de Kamer evenmin lekker. “We hebben als apart punt afgesproken dat de piloten geen fiscale aftrek meer mochten hebben. Er is nog niks aan gebeurd.”
Onrechtmatige steun
GL-PvdA houdt het hart vast voor het Europees Gerecht dat de staatssteun aan KLM heeft afgekeurd. Nu de staatsagent keer op keer heeft aangegeven dat het bedrijf de voorwaarden niet naleeft wordt het “appeltje-eitje voor het Europess Gerecht”. Dat gaat op basis van de informatie van de staatsagent in hoger beroep natuurlijk concluderen dat de steun inderdaad onterecht was.
Kamerlid Crone vindt het onbegrijpelijk dat de minister weigert een zaak aan te spannen tegen KLM. “Mensen met kleine schulden zitten we achter de broek, maar dit bedrijf krijgt niet eens een proces aan zijn broek, terwijl ik toch denk dat daar veel kansen voor zijn.”
Eric Holterhues van de ChristenUnie is al een kwart eeuw actief in corporate banken en kijkt met verwondering naar het contract met KLM. “Daar staan gewoon voorwaarden in die boterzacht zijn.”
Voorwaarden voor de bühne
Het CDA verdenkt de minister ervan dat de voorwaarden aan KLM “voor de bühne” waren. Lid Theo Bovens: “Het kunnen voorwaarden zijn omdat de samenleving daarom vraagt, terwijl je achter de schermen weet dat die voorwaarden helemaal niet kunnen.”
Minister Van Weyenberg is zichtbaar ongemakkelijk met alle vragen, die overigens vooral betrekking hebben op het handelen van zijn voorganger Wopke Hoekstra, nu eurocommissaris in Brussel.
Zo stelt hij over de belastingontwijking door piloten dat die regeling voor gratis internationaal woon-werkverkeer nog steeds moet worden aangepast. “De staatsagent concludeert in zijn laatste rapportage dat het cabinepersoneel heeft ingestemd met de aanpassing, maar de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers niet, waardoor de originele regeling nog onderdeel is van de arbeidsvoorwaarden.”
Maatschappelijk onacceptabel
Toch ziet hij geen mogelijkheden om dit via belastingen te repareren, waar voor alle andere Nederlanders wél maxima gelden aan de vergoedingen voor woon-werkverkeer. “Ik vind dit nog steeds een onuitlegbaar ding en ga er vanuit dat KLM in elk arbeidsvoorwaardelijk gesprek blijft proberen om er wat aan te doen. Ook zonder steunpakket vind ik het als aandeelhouder in alle eerlijkheid maatschappelijk gewoon niet acceptabel.”
De minister ontkent dat de aan KLM gestelde voorwaarden onhaalbaar waren. “Dan hadden we ze niet opgeschreven.”
Nadat in 2022 bekend werd dat KLM de voorwaarden op grote voet schond, “is op alle niveaus met KLM, de raad van commissarissen en de president van AFKL gesproken”. Maar zonder resultaat.
Ongelukkig met bonussen
Van Weyenberg is ongelukkig met het uitkeren van bonussen die nota bene van de niet-terugbetaalde NOW-steun lijken te zijn betaald. “Uw Kamer heeft gewoon gelijk. Dit is niet hoe we het zouden moeten doen met elkaar. Wij vinden dat die uitkeringen niet hadden moeten gebeuren, maar we konden er juridisch niets aan doen.”
De minister stelt keer op keer dat het steunpakket onder grote druk tot stand is gekomen, omdat KLM al direct na de uitbraak van de pandemie op omvallen stond. Kamerlid Crone ontkent dat. “Er is echt niet zomaar snel een akkoord gesloten. We heben hier een debat gehad van ee hele dag, in juli 2020. Toen is onder meer afgesproken dat het steunpakket akkoord was onder voorwaarde van een herstructureringsplan.”
“We hebben hier zelfs afgesproken: het herstructureringsplan moet er zijn, goedgekeurd door de ministers, en dan pas tekenen we de leningsovereenkomst. Dus was het maar zo dat we achteraf kunnen zeggen dat we toen in juli in twee weken te veel hebben gedaan. Nee, we hebben er maanden over gedaan.”
Piloten
Destijds vroeg de pilotenvakbond de International Labour Organisation om een oordeel over de opgelegde tijdelijke inperking van de arbeidsvoorwaarden. Crone: “Helaas voor hen stond daarin dat je je nooit met de arbeidsvoorwaarden mag bemoeien, tenzij er een noodsituatie is, zoals een faillissement of andere structurele ontwikkelingen. KLM had dus gewoon tegen de piloten moeten zeggen: jullie gaan dit niet meer krijgen en ook geen bonussen meer, punt uit. Maar KLM heeft het niet eens gevraagd. Want wat is de situatie bij KLM? Ik heb daar onderhandeld. De piloten wachten totdat alle vakbonden hebben uitonderhandeld en dan zeggen ze: wij willen hetzelfde.”
“We hebben toen ook gezegd: ontsla niet meteen al het flexpersoneel, want dan heb je ze straks niet meer. Dat is gebleken, want ze hadden het eerste jaar na corona geen flexpersoneel meer en toen lagen de kelders vol. Daar hebben ze zich allemaal niet aan gehouden.”
Crone vindt het onbegrijpelijk dat de minister geen juridische stappen wil nemen tegen KLM. “Hoe kunnen wij nog op een kabinet vertrouwen als we bedonderd en opgelicht worden door KLM en de minister daar niet tegen ingaat?”
Niet meer laten oplichten
“Een volgende keer willen we ons niet meer laten oplichten. Dit soort overeenkomsten moet door een nationale investeringsbank worden gedaan, ambtenaren zijn niet aangenomen om dit soort steunpakketten te maken.” Crone hekelt het feit dat KLM helemaal niets heeft terugbetaald van de NOW-steun, terwijl die op het laatst niet meer nodig was. Andere bedrijven, zoals Booking.com, hebben wel alles terugbetaald.
Het is nu wachten op de evaluatie door de accountants van EY. Daarna buigt ook nog een commissie zich over de gang van zaken en het onbetrouwbare gedrag van KLM. In die commissie neemt onder meer Floris de Haan zitting van de Erasmus Universiteit.
De Haan staat bekend als fel tegenstander van staatssteun en heeft regelmatig gesteld dat bedrijven er alleen maar lui van worden en daarom niet reorganiseren. De commissie zal ook opnieuw de staatsagent dr Jeroen Kremers horen die in zijn vijf rapportages keer op keer de vinger op de zere plek wist te leggen en de regering waarschuwde. Met zijn adviezen werd niets gedaan.
Sla dit artikel op in uw favorieten
HansB
Feitelijk is de vliegindustrie een vorm van exploitatiekolonialisme. Ons luchtruim wordt door de vliegindustrie geëxploiteerd en de inwoners in / onder dat luchtruim hebben het nakijken. Basale mensenrechten zoals schone lucht, rust en zeker nachtrust worden “leeggeroofd”. Moeten we het maar normaal vinden dat het rendement van de vliegindustrie boven basale mensenrechten gesteld wordt? Transavia roept moord en brand om mogelijk verlies van nachtvluchten. De herrie van zo’n vlucht als HV5752 (Marrakesh – Amsterdam) even na 24:00 uur is dus normaal? Anders, o jee, wordt vliegen “onbetaalbaar”. Het is dieptriest dan we zo ver afgegleden zijn.
rrustema
Hm, dit is een interessante gedachtengang. Om de juridische situatie van de exploitatie van de lucht te veranderen. Als je een lap grond hebt en partijen er mijnbouw onder willen plegen dan heb je ook beperkte rechten (denk aan Groningen). Slechts enkele tientallen meters geloof ik. Boven je hoofd hetzelfde probleem.
Voor een spoorlijn moet wel land gekocht worden, eigenaren gecompenseerd en van alles. Ik herinner me hoe het bijkans onmogelijk leek om de HSL Zuid te bouwen. Uiteindelijk met een hele dure tunnel onder Het Groene Hart door.
Maar de lucht is vrij, is voor de cowboys ter oneindige exploitatie. Dat is inconsistent.
Hans
Zo snel mogelijk failliet laten gaan. Dat is wat die leugenaars en bedriegers verdienen.
ad
Ku Lote Maatschappij.
SK
Als ze dan toch weer een onderzoek willen instellen dan graag meteen het handelen van de ministers en overige overheidslieden die gemoeid zijn met KLM/Schiphol. Het is te gek voor oorden (understatement) hoe zij tegen vele regels, (handhavings) wetten, beslissingen en adviezen/uitspraken van o.a. kamerleden in, eigenhandig goedkeuringen, blijven geven aan de wanpraktijken van KLM / Schiphol. Waarvan het publiek geim is dat de hier genoemde er slechts 1 is. Hoe is het mogelijk dat zij nog steeds aaan kunnen blijven? Dat KLM/Schiphol zo kunnen blijven handelen wordt overduidelijk door bovengenoemden mede mogelijk gemaakt.
HansB
Ik hoop dat we dan ook snel af zijn van een onzinvlucht als deze die ook nog een nodeloos dwars over de bebouwde kom ging: https://www.flightradar24.com/data/flights/kl1710#35984bc2 Waarom vliegt men niet vanaf Middelburg over zee?
Hoe zit het overigens met KLM-dochter en rolkoffertjes airliner Transavia? Is dat ook nog een openstaande rekening?
Philip
Waarom niet met de trein?
Ruud Jansen
Laten we niet vergeten dat Wopke als een dief in de nacht voor € 744 mln aandelen AFKLM kocht die qua zeggenschap nihil waarde hadden en de relatie met de Fransen structureel heeft beschadigd. En ook niet dat de totale kredietfaciliteit van € 3,4 mld aan steun gebaseerd was op drijfzand: “slechts” € 1 mld bleek nodig om KLM door de moeilijke tijd heen te slepen. Met andere woorden, incapabele bestuurders (van KLM en overheid), die inmiddels allemaal van het toneel verdwenen zijn, zijn samen verantwoordelijk voor de beerput die ongetwijfeld wordt verbouwd tot een doofpot.
Thomas
KLM: Koninklijke Laaienlichters Maatschappij….
rrustema
“inperking van de arbeidsvoorwaarden” is heel cryptisch opgeschreven. Verwijst het naar het beruchte wonen in het buitenland door piloten? En krijgen ze inderdaad een kilometervergoeding voor het forensen naar hun werk? Duizenden kilometers in plaats van de enkele tientallen van een normale forens?
L
Wanneer gaan we Schiphol , KLM en Transavia eens als gewone bedrijven behandelen? Het wordt echt tijd !
rrustema
Schiphol is geen gewoon bedrijf. Het is een staatsonderneming met een andere dan louter financiële doelstelling. Ze moeten een haven beheren. Rekening houden met de buren, schaarste verdelen, dat hoort daar allemaal bij lijkt mij. Zelf formuleren ze het zo:
“Royal Schiphol Group is een luchthavenonderneming met een belangrijke maatschappelijke opdracht. (…) De luchthavens van de groep creëren waarde voor de samenleving en de economie, met veiligheid als essentiële factor. Alle Nederlandse luchthavens van de Schiphol Group dragen, samen met onze internationale activiteiten, bij aan onze ‘Why’: Connecting your world.”
Lenie
Kan deze petitie nog steeds ondertekend worden? https://stopklm.petities.nl./ De laatste tijd zijn er veel bezoekers op deze site bij gekomen. Zij zijn vast nog niet van op de hoogte van dit initiatief.
rrustema
Zeker, die petitie groeit stilletjes door op de achtergrond. De vraag die het oproept is: “maar dan vliegt men gewoon met andere maatschappijen, wat schieten we daarmee op?”
Toch denk ik dat de greep van KLM op de lokale politici (en hun denken) schadelijk is. Dat is al reden genoeg.
Zonder KLM kan Schiphol krimpen zonder dat er sancties door VS of EU mogelijk zijn. Ja, veel reizigers zullen evengoed doorvliegen maar dan bij een andere hub overstappen.
Belangrijk voor de planeet lijkt me dat de bestelde nieuwe vliegtuigen niet geleverd zullen worden aan KLM. En de huidige van KLM komen weer op de markt. Dat zou sowieso gebeuren bij vervanging, die dingen zullen doorvliegen tot ze helemaal op zijn. Als ze dichter bij de evenaar in bedrijf zijn vervuilen ze ook minder dan in het noorden las ik ooit ergens.
Herrie
Krijgen ze in Den Haag eindelijk door dat ze besodemieterd (en dan druk ik me nog maaaar heeeeel zachtjes uit) worden door (K)LM en de minister. Het heeft lang geduurd, maar beter laat dan nooit. Maar nu actie en daadkracht. Ik ben zeer benieuwd wat er aan gedaan wordt. Rond de vliegwereld is het een onbetrouwbare wereld. Ze hebben maar 1 doel; de lucht te verontreinigen, geluidsoverlast bezorgen en niet te vergeten de Pfas vervuiling niet opruimen.
Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen
Weer een onderzoek? Nu door EY.
De standaard strategie als het gaat om de luchtvaart.
Waarom altijd geitenpaadjes tegen bewoners zoeken en nu geen geitenpaadjes tegen KLM als het gaat om de overeenkomst die ze op 4 punten hebben geschonden?
Het is toch niet relevant of de arbeidsvoorwaarden juridisch wel konden worden aangepast? KLM heeft daarvoor getekend en zich daaraan gecommitteerd dus was het aan hun om te regelen. Dus dat lijkt mij al grond voor terugvorderen in een rechtszaak.
Of volgende keer als ze aankloppen voor de zoveelste miljardeninjectie in hun 100 jarige bestaan (zie De blauwe fabel van Ties Joosten) eerst het vorige bedrag volledig terugbetalen incl. NOW steun, dan pas praten over nieuwe subsidies. Want je kunt het moeilijk maken ‘we zijn niet gewend dit soort afspraken te maken’ maar als ik iemand geld zou geven met daaraan voorwaarden verbonden en diegene houdt zich daar niet aan (en trekt ook nog een lange neus naar me), dan ga ik toch niet weer geld uitlenen aan diegene daarna? Dat is van die ezel en die steen. En lees voor “ezel”, “hoogopgeleide politici”.
En gaat KLM dan failliet? Ach, moreel failliet zijn ze al jaren als je ziet hoe ze omgaan met politici, omwonenden, de belastingbetaler en de leefomgeving, Helemaal failliet is een logisch vervolg. Dat heet Karma.
Maaike
Pak maar aan, dat bedrijf. Ik ben wel klaar met een industrie dat schijt heeft aan milieu, klimaat en omwonenden. Ik ben ook klaar met piloten die omwonenden als boeman wegzetten. Want het is niet meer dan een poging om mensen af te leiden van het feit dat ze zelf het meest vervuilende beroep van de wereld hebben. Op een werkdag schaamteloos grote hoeveelheden CO2, NOx, ultrafijnstof, kankerverwekkende stoffen en geluid uitstoten. Maar o wee als je als omwonende voor je gezondheid opkomt.
Bourree
Staatssteun geven aan de KLM met belastinggeld dat ook moet worden opgebracht door honderduizenden zwaar gedupeerde omwonenden. Evaluatie en dan nog een commissietje, onderzoekje hier en onderzoekje daar…terwijl half Nederland allang weet dat elke afspraak met dit bedrijf wordt geschonden. Respect moet je verdienen wordt gezegd. KLM verdient over de ruggen van kwetsbare inwoners en geeft er lawaai en uitstoot voor terug. Laat die nationale investeringsbank maar zitten. Nooit geen steun, subsidie of belastingvoordeel meer voor huichelaars! Meer en hele strenge eisen stellen. En gaan ze dan failliet…ik zal dansen….wij zullen dansen….wekenlang!
W Lieverst
Failliet gaan hoort bij het bedrijfsrisico. Dit gebeurt met andere bedrijven ook.
Mario
Kan mij niet snel genoeg gaan.
Het faillissement van KLM.
Dat is voor ons een grote Hallelujah!
rrustema
Ik veronderstel dat de 27 likes voor dit bericht komen van ondertekenaars van https://stopklm.petities.nl?
Philip
Zolang wij nog worden gedomineerd door een rechtse lobby, gebeurt er helemaal niks met de Kan Langer Mee.