Drie deskundigen bij MRS-meeting: actie in plaats van meer onderzoek

Gisteravond organiseerde de Maatschappelijke Raad Schiphol een voorlichtingsavond over de negatieve effecten van het vliegverkeer op de gezondheid. Drie deskundigden hadden maar één boodschap: het is de hoogste tijd voor actie van de overheid om omwonenden te beschermen.

“Meer onderzoeken zijn niet nodig. Er is meer dan genoeg wetenschappelijke kennis voorhanden. Het is tijd voor actie”, zo liet de Belgische onderzoeksmedewerker van de Hoge Gezondheidsraad Stijn Everaert glashelder weten. “Meer onderzoek mag het treffen van maatregelen niet in de weg staan.”

Naast Everaert kwamen ook kinderlongarts Ismé de Kleer van het Franciscus Ziekenhuis en Oscar Breugelmans van de GGD Amsterdam aan het woord. Alle drie de deskundigen raadden het publiek aan van zich te laten horen. Verandering moet komen van de mensen, niet van de politiek.

Groot Belgisch onderzoek
Voor een volle zaal presenteerde Everaert een onderzoek met straffe beleidsadviezen. Dat onderzoek werd in april 2024 afgerond en geeft een uitgebreid beeld van de negatieve gezondheidseffecten van het vliegverkeer op Brussels Airport. De resultaten liegen er niet om en leiden tot de strenge adviezen. Waarmee, zo vertelde Everaert eerlijk, overigens niets is gedaan door de Belgische regering. Het vliegveld kreeg sinds de publicatie van het vernietigende rapport zelfs toestemming om uit te breiden.

Tot zover niets nieuws dus. Ook in België heeft de vlieglobby de regering stevig in de klem en dwarsboomt deze regels die de gezondheid van omwonenden moeten beschermen. Maar in België is tenminste nog een uitgebreid onderzoek uitgevoerd, terwijl in ons land de regering weigert om de Gezondheidsraad aan het werk te zetten. Het jongste onderzoek naar de gezondheidsaspecten van het vele vliegverkeer dateert van 1999, ruim een kwart eeuw geleden. Sindsdien is het vliegverkeer met honderdduizenden vluchten per jaar gegroeid.

Direct verbod op nachtvluchten
De Belgische raad pleitte voor een direct verbod op nachtvluchten. Die vinden daar volgens de wet plaats tussen 11 uur ‘s avonds en 6 uur ‘s ochtends. In Nederland duurt de nacht een uurtje langer. In dat ene uurtje propt Brussels Airport jaarlijks 10.000 vluchten die hier als nachtvlucht worden gezien, maar daar niet.

Dat resulteert in 163.000 omwonenden die te maken hebben met een jaarlijkse nachtherrie van meer dan 45 dB(A), zelfs 5 dB(A) hoger dan de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert. 15 Procent van de omwonenden heeft te maken met een hoge mate van slaapverstoring.

Everaert vindt daarom dat de nacht ook in België een uur langer moet duren, temeer omdat er zoveel vluchten in plaatsvinden en het mensen stoort in een periode waarin zij nog maar licht slapen. Wakker worden tussen 6 en 7 uur betekent dat zij veelal niet meer kunnen inslapen.

Maximum piekwaarde
Een gevoelig advies is dat de Hoge Gezondheidsraad zegt dat vliegroutes voortaan zo moeten worden ingepland dat niemand meer last heeft van piekniveaus die boven de 60 dB(A) uitkomen. Extra aandacht moet daarbij uitgaan naar de ligging van scholen. Kinderen blijken namelijk extra gevoelig en lopen al gauw maanden leerachterstand op. “Dat lijkt niet zoveel, maar heeft directe invloed op het verdere verloop van hun loopbaan.”

In ons land komt de piekwaarde van overvliegende toestellen vaak boven de 80 dB uit. Dat is onder meer het geval in Aalsmeer en Amstelveen. Volgens het Belgische onderzoek is dat ronduit onverantwoord.

De Belgische raad vindt het jaargemiddelde geluidsniveau een maat waarmee geen recht wordt gedaan aan de ervaren overlast. Ook de RIVM in ons land kwam eerder tot die conclusie. “De frequentie van het vliegverkeer is veel belangrijker dan het gemiddelde geluid. Vermindering van het jaargemiddelde door zogenaamd stillere vliegtuigen mag dan ook geen excuus zijn om het vliegverkeer op te voeren”, aldus Everaert. Hij pleit voor het instellen van nieuwe en geïntegreerde normen, waarin ook de hoeveelheid vliegtuigen, de piekniveaus van het geluid en de rustperiodes een belangrijke rol spelen.

WHO-normen
In de adviezen wordt de juiste waarde toegekend aan de adviesnormen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Die stelt dat niemand mag worden blootgesteld aan een jaargemiddelde etmaalwaarde van 45 dB en een nachtelijk gemiddelde van 40 dB. “De WHO heeft dit uitgebreid onderzocht en baseert zich op gedegen wetenschappelijk onderzoek. Dan is het verstandig die normen over te nemen.”

Voorts adviseert de Hoge Gezondheidsraad iets te doen aan de torenhoge uitstoot van ultrafijnstof boven woongebieden in de omgeving van vliegvelden. Die uitstoot zou samen met de emissies van PAKs, zeer zorgwekkende stoffen en NO_x (natuurvergunning!) nauwkeurig in de gaten moeten worden gehouden om trends te ontdekken en tijdig maatregelen te kunnen nemen.

Gebrek aan transparantie
Tot slot – het lijkt net Nederland – ziet Everaert dat het gebrek aan transparante en eerlijke communicatie door de vliegindustrie zorgt voor extra overlast. Mensen voelen zich niet serieus genomen waardoor de effecten van het vliegverkeer nog harder binnenkomen.

Het moge een schrale troost zijn dat er in België evenmin iets is gedaan met de adviezen van de Gezondheidsraad. Maar, zo stellen alledrie de sprekers, veranderingen kunnen alleen maar komen vanaf de basis. Als de mensen in actie komen en zich laten horen, dan verandert de positie van de politiek en kunnen verbeteringen worden afgedwongen. “Kijk maar naar Tata.”

Sla dit artikel op in uw favorieten