Vorige week publiceerde KLM een persbericht over een verder geheim gehouden Frans onderzoek naar de eigen economische bijdrage. Onder meer zou het bedrijf goed zijn voor 2,3 procent van de totale Nederlandse economie. Het bericht roept veel vragen op.
Behalve de 2,3 procent bijdrage aan het bruto nationaal product zou KLM ook nog eens 268.000 banen genereren en goed zijn voor bijna 2 miljard euro aan belastingafdrachten. Voorwaar indrukwekkende cijfers, maar kloppen ze wel?
De KLM-berekeningen verschillen nogal van recent verschenen rapporten die de toegevoegde waarde van de vliegindustrie relativeren. Zo concludeerden achtereenvolgens PWC, SEO en CE Delft dat juist minder vliegen tot méér welzijn leidt.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat KLM ongelijk heeft. Maar het is lastig te controleren, vooral omdat het onderzoek niet op de website van KLM is gepubliceerd en de firma het rapport desgevraagd niet wil aanleveren.
Marketingprofessor
Strikt genomen weten we daarom niet eens of het onderzoek wel bestaat. We moeten uitgaan van het persbericht dat KLM er zelf over heeft geschreven. Daarin stelt KLM dat het onderzoek is uitgevoerd door professor Herbert Castéran, onderzoeker en directeur van het Institut Mines-Télécom Business School.
Castéran heeft een achtergrond in de econometrie, maar vooral ervaring in de marketing. Zijn weinige onderzoekspublicaties beperken zich tot onderwerpen als fairtrade koffie en de kerstmarkt in Straatsburg. De website van het instituut geeft evenmin blijk van een specialisatie in de analyse van de economische impact van bedrijven of sectoren op de economie van een land.
De gebruikte onderzoeksmethodiek is volgens KLM gebaseeerd op die van de wetenschappers Barget en Gouguet uit 2010. Er wordt niet aangegeven welk artikel van beide onderzoekers uit 2010 die methodiek beschrijft, maar de vier die een zoektocht met Google Scholar opleveren, gaan over de regionale economische impact van het rugbytoernooi om de wereldbeker in 2007.
Betrouwbaarheid onduidelijk
Daarin beschrijven de twee inderdaad een methodiek die bruikbare elementen bevat voor de analyse van Air France-KLM, maar zeker niet één-op-één toepasbaar lijkt. Het blijft dus raden welke analyse precies is uitgevoerd, welke keuzes en aannames hierbij zijn gemaakt, welke gevoeligheden de analyse kent en daarom ook wat de waarde van de gepubliceerde resultaten is.
Over naar de getallen die KLM noemt. Er zou jaarlijks een kleine 3 miljard euro worden uitgekeerd aan personeel dat in de regio woont. Die medewerkers betalen belasting en geven geld uit bij de bakker en de kapper. Aangezien KLM dankzij het hubmodel veel klanten van buiten de regio heeft, is het aannemelijk dat deze medewerkers grotendeels worden betaald uit de opbrengsten van KLM’s diensten aan klanten buiten de regio. Dat maakt het aannemelijk dat een groot deel van de genoemde 3 miljard euro daadwerkelijk een geldinjectie in de Nederlandse economie is.
Vervolgens zegt KLM jaarlijks voor één miljard euro aan goederen en diensten in te kopen. Het grootste deel van dat bedrag wordt besteed aan kerosine. Op basis van de CO2-uitstoot van KLM is de hoeveelheid brandstof te bepalen die het bedrijf jaarlijks verbrandt. Voor 2018 kwam dat neer op drie miljard liter.
Het is redelijk om ervan uit te gaan dat ruwweg de helft daarvan op Schiphol wordt getankt, tegen een prijs van circa 50 cent per liter. Dat betekent een jaarlijkse uitgave van 750 miljoen euro aan kerosine. Accijnsvrij, dus de publieke zaak schiet daar niets mee op.
Kop koffie
Dit zijn de directe financiële injecties die KLM noemt, maar de indirecte impact zou nog veel groter zijn. Zo zouden de passagiers van KLM ieder jaar zo’n 7 miljard euro bijdragen aan de Nederlandse economie.
KLM vervoert zo’n 34 miljoen passagiers per jaar, waarvan 70 procent overstappers die hooguit een kop koffie nuttigen op Schiphol. De resterende 30 procent zijn inwoners van Nederland die met KLM het buitenland bezoeken en inwoners van het buitenland die Nederland bezoeken.
Het is zeer de vraag of ieder van deze tien miljoen passagiers (meestal passagiers met een retourtje, dus eigenlijk vijf miljoen mensen) gemiddeld 1400 euro bijdraagt aan de Nederlandse economie. Of moeten we deze bijdrage vooral toewijzen aan de buitenlanders die ons land bezoeken en besteedt deze groep dan gemiddeld 2800 euro per persoon in ons land?
Onderbouwing ontbreekt
Omdat KLM het onderzoek onder de pet houdt, is niet te achterhalen hoe de cijfers tot stand zijn gekomen. Daarmee zijn ze niet per se onwaar, maar zijn ze wel ongeloofwaardig omdat iedere onderbouwing ontbreekt.
KLM stelt goed te zijn voor een directe en indirecte belastingimpact van 3,7 miljard euro. Zelf heeft de firma in de afgelopen twee decennia per saldo nauwelijks winstbelasting betaald. Met de paar tientjes vliegbelasting per passagier die een reis start vanaf een Nederlandse luchthaven – de 70 procent overstappers betalen geen tickettax – loopt het bedrag ook nauwelijks op.
Het lijkt daarom vooral te gaan om belastingafdrachten die andere bedrijven en personen doen als gevolg van de activiteiten van KLM, naast de loonbelasting die de werknemers van KLM en toeleveranciers betalen. Het zou de geloofwaardigheid ten goede komen als KLM het rapport zou openbaren, zodat deze bijdrage te verifiëren is.
Dan komt KLM met een post van 4,4 miljard euro aan luchthavenactiviteiten die gerelateerd zijn aan Air France-KLM. De omzet van de Schiphol Groep was in 2023 1,85 miljard euro, daarvan kan KLM slechts een deel claimen – het is immers niet de enige maatschappij die de Nederlandse luchthavens gebruikt. KLM heeft een marktaandeel van ruwweg 50 procent op Schiphol, dus zou zo’n 900 miljoen euro van Schiphols omzet geassocieerd kunnen worden met KLM.
Miljarden zoek
De rest van de geclaimde 4,4 miljard euro – dat is 3,5 miljard euro – moet dan komen uit andere dienstverlening die niet op de jaarrekening van Schiphol terechtkomt. Maar weer niet uit de bagageafhandeling, want die doet KLM zelf en komt dus bij de directe opbrengsten terecht.
Tot slot geeft KLM een prominente plek aan de werkgelegenheid. Het bedrijf zou in ons land goed zijn voor 268.000 directe en indirecte banen – bijna drie keer zoveel als de officiële cijfers die het kabinet hanteert. Maar KLM onderbouwt dit indrukwekkende aantal niet in het persbericht. Er wordt volstaan met het noemen van het getal.
Concluderend moeten we vaststellen dat de door KLM genoemde opbrengsten niet te controleren zijn en niet of nauwelijks worden onderbouwd. Het verhaal van KLM over zijn sociaal-economische impact heeft een goede onderbouwing nodig om overtuigend te worden. Dat is nu niet het geval.
Ware aard
Belangrijk om te signaleren is dat KLM met deze studie opnieuw zijn ware aard toont. De aard die zich volledig richt op de financieel-economische kant en geen oog heeft voor hinder, gezondheid, natuur en klimaat.
“Wij willen de nadelen van vliegen absoluut niet bagatelliseren, maar we hechten eraan om de focus niet alleen daarop te leggen. Vandaar deze meer algehele update”, aldus de KLM-directie in dagblad Trouw.
Het is – zo blijkt – een “algehele update” die de nadelen inderdaad niet bagatelliseert, maar zelfs volledig negeert. Volledig in de narcistische KLM-stijl.
Sla dit artikel op in uw favorieten
SK
Voor wie heeft KLM dit rapport gemaakt? Is er vanuit de overheid een opdracht gegeven om zo het nieuwe kabinet en de media te overtuigen van het KLM landsbelang? (lees zodat ze dit klakkeloos over kunnen nemen en verder niet na hoeven te denken)
Jaap de Groot
Als je iets macro-economisch bekijkt, moet je niet alleen naar de baten, maar ook naar de lasten kijken. Maar als je daarvan het saldo bepaalt hebt, ben je er nog niet. Je moet je vervolgens afvragen of je door een andere aanwending van arbeid, kapitaal en andere offers die je brengt (schade aan volksgezondheid, natuur en klimaat) je niet een beter resultaat had kunnen bereiken. En dat was een lesje economie dat je al op de middelbare school krijgt, maar waar vooral bedrijven uit eigen belang liever niet meer aan denken. Eén van de eerste lesjes zelfs, herinner ik mij nog.
Gerrit Jongkind
De KLM creeert banen. Akkoord. Maar dat gaat in een overspannen arbeidsmarkt ten koste van andere werkgevers in de regio die dat personeel graag ook zouden willen hebben. Denk aan beveiligingsbedrijven, transportbedrijven, technische bedrijven, de horeca, administratie etc. Als de KLM wil aantonen hoe groot haar bijdrage aan de samenleving is, zou het moeten aantonen dat de meerwaarde van haar werkgelegenheid groter is dan die van haar concurrenten op de arbeidsmarkt. En dat wordt dan een heel lastig verhaal voor de KLM gezien de negatieve externe effecten zoals geluidsoverlast, de stikstofemissie, PFAS, beslag op de enorme ruimte waardoor woningbouw stagneert in het Amsterdamse en ga zo maar door.
Frans
Is er een lijstje op te stellen van kosten die de kLM mede veroorzaakt maar niet betaalt?
Nog even afgezien van herrie en vervuiling.
– De helft van de douanekosten op Schiphol
– De helft van de vogelverjaging (Gem. Haarlemmermeer betaalt)
– De helft van de PFAS kosten?
– De helft van het woningisolatieprogramma
– De subsidie voor de Schiphollijn
– De subsidie voor de verdubbeling van het spoor
– De subsidie voor de Schipholtunnel
– De subsidie voor de metrolijn
– Extra (juridische) kosten nabije woningbouw
Of gaat kLM alsnog pochen “zonder ons had de helft van die mensen geen werk”?
Rob
Of de cijfers van KLM wel of niet kloppen is eigenlijk niet zo relevant. Want de berekening an sich is irrelevant. De Nederlandse economie loopt tegen allerlei capaciteitstekorten aan (arbeid, CO2, stikstof, energienet, etc.). Dit betekent dat minder KLM meer ruimte voor andere bedrijven betekent. En dat zijn veelal bedrijven of activiteiten met een hogere toegevoegde waarde en minder negatieve impact op de omgeving. En daardoor stijgt de welvaart bij een krimp van de KLM en het overstapnetwerk. Dit blijkt ook uit een rapport door SEO/CE Delft in opdracht van Schiphol en KLM zelf. Het rapport waarbij een Schiphol directeur werd bedreigd door KLM om het niet vrij te geven. Dan komen met een eigen geheim rapport en allerlei discutabele claims geeft wel de wanhoop bij het bedrijf aan. In zoverre is dit rapport meer een aansporing voor de goede verstaander om nu eindelijk eens de KLM te gaan behandelen als een normaal bedrijf en dat resulteert onvermijdelijk in een kleinere omvang passend bij de Nederlandse markt.
Gebakken Lucht
By the way, over KLM en personeel, en dan met name grootverdieners piloten die niet in de regio verblijven en belastingen gesproken. RTL -Z berichtte vorig jaar nl het volgende; ‘Slecht werkgeverschap’
Gevoelige nederlaag KLM dreigt in belastingzaak piloten
Door RTL Z·9 juni 2023
Gevoelige nederlaag KLM dreigt in belastingzaak piloten.
KLM dreigt een flinke tik op de vingers te krijgen van de hoogste rechter van Nederland in een gevoelige kwestie. Piloten die in het buitenland wonen en daar minder inkomstenbelasting betalen dan ze in Nederland zouden doen, kregen door nalatigheid van KLM flinke naheffingen van 600 duizend tot zelfs een miljoen euro per persoon. RTL- Z. Met het oog op de miljarden staatsinfusen en de afgelopen jaren werkelijk tomeloos richting KLM bleven vloeien, en daar de hele zaak daar met opgehoest belastinggeld overeind hielden. Zou het bewuste vliegbedrijf, gewoon uit beleefd en dankbaarheid, maar bv tevens ter algemene informatie aan de Nederlandse bevolking, dan toch minstens ook eens over de brug mogen met wat piloten per maand, of jaar zoal toucheren?
Frans
Dit artikel is al 6 jaar oud maar geeft een goed inzicht in de verhoudingen. kLM-piloten zitten in de top.
https://www.consultancy.nl/nieuws/19533/klm-piloot-verdient-veel-meer-dan-collega-vlieger-maar-werkt-minder
Haes
Schermen met onderzoek dat vervolgens niet traceerbaar en kontroleerbaar is, kun je beter laten. Het roept nl de verdenking op dat je je bewust bent van de zwakte van het onderzoek. Niet bepaald integer gedrag. Niet voor het eerst in dit verband. De term schiphollen is niet zomaar uit de lucht komen vallen…
rrustema
Waarom had KLM Christian de Boissieu niet gevraagd? Staat ingeschreven als bestuurder bij Stichting Administratiekantoor Cumulatief Preferente
Aandelen C KLM volgens de KvK. En is volgens Wikipedia een gevierde econoom https://en.wikipedia.org/wiki/Christian_de_Boissieu als dat ‘m is.
Frans
Als kLM de uitgaven van buitenlandse toeristen in Nederland naar zich toerekent, dan moet ze ook uitgaven van Nederlanders die ze tijdelijk naar het buitenland brengt, er af trekken.
Die gaan immer een tijdje niet naar de bakker, slager, gebruiken geen elektriciteit of gas, gaan niet naar het theater enz.
Een vakantie van Nederlanders in Nederland is veel gunstiger, de kLM richt hier dus veel economische schade aan door ze naar het buitenland te brengen.
Frans
Volgens mij wordt er hier herhaaldelijk gerefereerd aan oude onderzoeken en getallen voor HEEL Schiphol en dat wordt vergeleken met ALLEEN kLM. Dat maakt de verhoudingen gewoon grotesk.
Indien mogelijk zou een analyse van de coronatijd moeten uitwijzen dat met die getallen van alleen de kLM, Nederland direct failliet was gegaan.
Haar groeit, mensen eten
“Er zou jaarlijks een kleine 3 miljard euro worden uitgekeerd aan personeel dat in de regio woont. Die medewerkers betalen belasting en geven geld uit bij de bakker en de kapper.“
Wat een onzinredenering qua economische toegevoegde waarde van KLM. Dit personeel zou dat ook doen als ze ergens anders zouden werken in Nederland. Hun haar groeit ook buiten het terrein van Schiphol 😂 en brood eten en kopen ze ook. En dus dragen ze evenveel bij aan de economie. Dit fictieve KLM bedrag kan dus weggestreept worden.
De komende Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zou, qua personeelstekort in de komende 25 jaar door de vergrijzing, moeten inzetten op cruciale beroepen.
KLM in de lucht houden? Of zorgen dat er genoeg medewerkers zijn om het land in de lucht te houden?
Een gemakkelijke keuze lijkt mij. Het Minsterie van SZW zou leidend moeten zijn voor de Nederlandse economie in plaats van het Ministerie van I&W/ Schiphol/ KLM/ Transavia die zich dat altijd toe eigende.
Maaike
“Hun haar groeit ook buiten het terrein van Schiphol 😂 en brood eten en kopen ze ook.”
Hahaha. Goed opgemerkt!
Ed
Het draait al lang niet meer om de inhoud maar om het spel. Als je het betoog maar vaak genoeg herhaalt dan wordt het vanzelf de waarheid. KLM maakt hier bewust gebruik van het “illusoire” waarheidseffect”, bekend uit de cognitieve psychologie.
Maria Witmer
We zouden alle financiële steun die KLM ontvangt en ontvangen heeft moeten verrekenen met haar economische bijdrage. Zie Ties Joosten ‘De blauwe fabel’. En de schade aan gezondheid, natuur, klimaat. Wat blijft er dan over onder de streep?
Maaike
Via het CBS is informatie beschikbaar. Zo kun je via deze link een excelbestand binnenhalen met daarin de “Bedrijfseconomische schets Schiphol-cluster, 2010-2023”.
https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2024/25/bedrijfseconomische-schets-schiphol-cluster-2010-2023
In tabel 4 vind je dan bijvoorbeeld het aantal banen behorende bij bedrijven van het Schiphol-cluster. Ik weet niet zeker of daar de KLM onder valt, maar dat zou heel goed kunnen gezien de toelichting over de populatie:
Bedrijven behorende tot het Schiphol-cluster. Het uitgangspunt van dit onderzoek is een lijst met KvK-nummers en andere identificerende gegevens (zoals postcodes) van bedrijven die behoren tot het Schiphol-cluster. Deze lijst is afkomstig van Programmabureau Luchtvaart (PL). In de analyse zijn uitsluitend die KvK-nummers meegenomen waarvan de werkgelegenheid is te relateren aan bedrijvigheid op en rondom Schiphol (zie ‘Methode en operationalisering’). Het Schiphol-cluster is door PL gedefinieerd als volgt: “Het Schiphol-cluster omvat de arbeidsorganisaties gevestigd op de luchthaven Schiphol (inclusief Schiphol-Rijk), en toeleveranciers en dienstverleners in de directe omgeving van de luchthaven Schiphol die voor minimaal 50% afhankelijk zijn van inkomsten uit de luchtvaart.”
Hoe dan ook vind je dat het totaal aantal banen rondom Schiphol in december 2023 iets meer dan 82.000 zijn. Lijkt me dan erg onwaarschijnlijk dat KLM dan 268.000 banen creëert.
Angelique Bremmers
Stel we nemen de waarden at face value, dan draagt elke baan 7500 euro aan belasting op (2 miljard / 268.000 banen)
De totale belasting die in Nederland binnenkomt is 400 miljard, met 11.536.000 banen. Dat is ongeveer 33.000 per baan.
Kortom, als die mensen wat anders gaan doen, levert ruim 4 keer zo veel op!!!
Let op: berekening op achterkant van een bierviltje, maar denk dat het in grote lijnen wel correct is