Burgers voor een gezonde leefomgeving en dus voor krimp van Schiphol

Wetenschap

Waarom de stikstofuitstoot van de luchtvaartindustrie zo hoog is

Alleen Big Oil verdient aan de luchtvaart (foto: Kevin Harris via Unsplash)

4.5
(215)

Zoals we vorige week aantoonden is de uitstoot van stikstofoxiden door de luchtvaart enorm. Slechts door 90 procent niet mee te tellen, lijkt het alsof het wel meevalt. Maar hoe komt het dat die stikstofemissies zo hoog zijn?

Deel op XDeel op Linkedin

Niet veel mensen weten dat er op Schiphol vrijwel evenveel kerosine wordt verkocht als benzine in heel Nederland. Het gaat volgens het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) in beide gevallen om zo’n 4 miljard kilogram per jaar.

Toch stoot het vliegverkeer veel meer stikstofoxiden (NOx) uit dan al die benzineauto’s in Nederland. Waar de luchtvaart volgens de berekeningen 31 miljoen kilogram NOx-uitstoot oplevert binnen onze landsgrenzen, stoten alle personenauto’s volgens de recentste cijfers van het CBS 28 miljoen kilogram NOx uit.

Dat verschil lijkt niet zo heel groot, maar in de auto-cijfers zitten ook de diesels opgenomen. Dieselmotoren stoten veel meer NOx uit dan benzinemotoren.

Auto’s veel schoner dan vliegtuigen
Volgens de Rijksdienst voor het Wegverkeer rijdt ruim 10 procent van het Nederlandse wagenpark op diesel en 80 procent op benzine. De auto’s op diesel stoten gemiddeld 365 gram stikstofoxiden per kilometer uit, op benzine slechts 21 gram, zo weet EV Kenniscentrum te melden.

Een diesel stoot gemiddeld per kilometer dus 17 keer zoveel NOx uit als een benzineauto. Hiermee is grofweg te berekenen dat de benzineauto’s gezamenlijk een kleine 30 procent van de stikstofuitstoot van alle auto’s veroorzaken. Dat is zo’n 8,25 miljoen kilogram per jaar.

Dit getal steekt schril af tegen de 31 miljoen kilogram die voor de vliegindustrie geldt met grofweg dezelfde hoeveelheid brandstof.

Waar de verschillen zitten
Een groot deel van het verschil is te verklaren aan de hand van technologische innovaties die de autoindustrie wel toepast, maar vliegtuigfabrikanten niet, zoals katalysatoren.

Een ander belangrijk verschil is de brandstof. Kerosine is een product dat het midden houdt tussen benzine en diesel, waardoor verbranding van kerosine van nature meer NOx-uitstoot oplevert dan benzine en minder dan diesel.

Bovendien werken straalmotoren met een (veel) grotere overmaat van lucht dan interne verbrandingsmotoren. Er is daarom veel meer zuurstof en stikstof beschikbaar in het verbrandingsproces om aan elkaar te binden en zo NOx te produceren.

Maar daarmee is het gapende gat tussen de emissies van personenauto’s en verkeersvliegtuigen nog niet verklaard. Dat verschil ontstaat door de bedrijfstemperatuur van de motoren waarin beide typen brandstof worden verbrand.

Het is een natuurkundig feit dat bij hogere bedrijfstemperaturen in verbrandingsmotoren méér stikstofoxiden worden gevormd. Dat verschil loopt heel snel op bij steeds hogere bedrijfstemperaturen – zelfs exponentieel.

Een voorbeeld van een grafiek die de exponentiële toename van NOx-uitstoot bij hogere bedrijfstemperaturen aantoont (bron: Martec Opleidingen)

En daar zit het grote verschil. Een benzinemotor draait op een lagere bedrijfstemperatuur dan straalmotoren. Met een exponentiële relatie tussen temperatuur en NOx-productie verklaart dit het belangrijkste deel van de werkelijk gigantische stikstofuitstoot door de luchtvaart.

Uitstoot luchtvaart blijft groeien in de toekomst
De NOx-emissies blijven bovendien groeien in de luchtvaartsector omdat voor zuiniger motoren gestreefd wordt naar steeds hogere bedrijfstemperaturen. Zo stoten de modernste motoren minder CO2 uit, maar juist meer van het schadelijke NOx.

Het CBS schat de totale uitstoot van alle Nederlandse vliegtuigen wereldwijd zelfs op 56 mlljoen kilogram per jaar. Daarin zitten dus alleen de KLM’s en Transavia’s van deze wereld bij, niet de Delta’s of Etihads. Ter illustratie: heel Nederland stoot volgens opgave van de regering aan de Europese Commissie 245 miljoen kilogram NOx per jaar uit. Een groot deel van deze NOx wordt echter niet in ons land uitgestoten en raakt ‘onze’ natuur dus niet rechtstreeks.

Wat wel binnen onze landsgrenzen wordt uitgestoten – door alle (ook buitenlandse) toestellen die hier vliegen – komt uit op zo’n 30 miljoen kilogram. De Nederlandse overheid (lees: het Ministerie van Infrastructuur) rekent hiervan maar 3,6 miljoen kilogram toe aan de luchtvaart om zoveel mogelijk te verdoezelen hoe schadelijk deze sector is voor de natuur en de leefomgeving.

Luchtvaartemissies weggeschreven onder post ‘buitenland’
De rest wordt weggeschreven onder het kopje ‘buitenlandse emissies’ waardoor het lijkt alsof we in ons land heel veel last hebben van stikstofoxiden uit bij voorbeeld Duitsland en België. Dat is een merkwaardige en inconsequente hersenkronkel, gezien in het licht van de tegenwoordig gehanteerde afkapgrens van 25 kilometer waarmee de verspreiding van stikstofuitstoot juridisch (maar in werkelijkheid niet) wordt beperkt.

De kerosinehandel op Schiphol (en de overige vliegvelden) is vooral voor oliefabrikanten van groot belang: de kerosine wordt met extreem lage kosten aangeleverd bij het vliegveld. Dat gebeurt per pijpleiding, rechtstreeks vanaf de raffinaderij in Pernis. Per tankbeurt worden tienduizenden tot meer dan honderdduizend liters verkocht. De marges zijn hoog, onder meer door het gebrek aan belastingen en accijnzen.

De distributie van benzine is veel duurder: het moet met vrachtwagens vanuit Pernis naar pompstations in het hele land worden gereden, de pompstations moeten worden gebouwd en bemensd en per klant wordt er hooguit 100 liter afgerekend. Bovendien staat de marge onder druk vanwege torenhoge belastingen en accijnzen.

Alleen Big Oil verdient eraan
De oliereuzen is er dus veel aan gelegen om het vliegen te stimuleren. De aantrekkelijke marges op kerosine zorgen voor een belangrijk deel van de winsten.

Welbeschouwd is Big Oil de enige sector die substantieel en consistent geld verdient aan het vliegverkeer: Schiphol levert in ‘goede’ (lees: drukke) jaren hooguit tientallen miljoenen dividend op voor de aandeelhouders en KLM heeft in de loop van zijn bestaan al vele keren op de rand van de afgrond gestaan. Het bedrijf keert al twintig jaar geen euro dividend meer uit vanwege de torenhoge schulden.

Interessant bericht? Overweeg aub een donatie via iDeal.

Wat vindt u van dit artikel?

Klik op een ster om het stuk te waarderen

Gemiddeld 4.5 / 5. Aantal stemmen: 215

Nog geen stemmen. Geef als eerste uw mening!

FavoriteLoadingSla dit artikel op in uw favorieten
  1. Bianca

    En daarbij is het ook nog eens dat er 0,0% BTW op kerosine geheven wordt. Moet je nagaan hoeveel de staatskas is misgelopen in al die jaren.
    Voor het grootste deel zijn het vakantievluchten, maar als je naar je werk moet met de auto, mag je de hoofdprijs betalen voor de brandstof.

    Ik heb altijd al gezegd dat het als een idioot boeren uitkopen voor stikstof niet klopt. Groene stikstof ruilen voor grijze stikstof. Dat ze dit hebben toegestaan, ongelooflijk.

    Gelukkig is dat ook een punt van aandacht van de BBB, die hebben deze ratten door.

    3
  2. Hans

    En dan koopt Schiphol boeren bedrijven op waar alleen Nh4 stikstof wordt uitgestoten en ruilt die dan in voor NOx stikstof uitstoot.
    En dan te bedenken dat Nh4 een natuurlijke stikstof is die gewoon wordt opgenomen door het grasland. Bij NOx uitstoot komen naast stikstof uitstoot ook meer kwalijke stoffen bij vrij. Zoals co2, benzeen, alkahide chloride, ultra fijnstof, zwavel enz.
    Dus die geniepige ruil handel van de overheid tussen boeren stikstof en industriële stikstof is gigantisch slecht voor het milieu.

    7
  3. Fred

    De uitstootcijfers van de luchtvaart worden kunstmatig veel lager gehouden dan ze in werkelijkheid zijn. De financiële belangen zijn te groot. Straks zijn veel boeren weg maar is stikstofuitstoot nog steeds veel te hoog

    15
  4. Jonathan de B

    Ik ben benieuwd hoeveel boerenbedrijven niet zouden hoeven te stoppen, als we eerlijk berekenen hoeveel uitstoot de luchthaven in relatie tot het boeren bedrijf voor zijn rekening zou nemen. Dus eerlijk berekenen hoeveel door iedere sector uitgestoten wordt en waar deze stikstof neerslaat. Ook stikstof van de overvliegende vliegtuigen meenemen in de neerslag berekeningen.
    Als dan duidelijk is hoeveel boerenbedrijven niet hoeven te sluiten als Schiphol zou halveren, en dat in relatie tot het rapport dat in opdracht van de gemeente Aalsmeer is opgesteld omtrent het economisch effect van de activiteiten op de luchthaven Schiphol Voor de Nederlandse economie (Sluiten geeft 6% groei!), dan wordt de keuze vast een stuk duidelijker.
    Wellicht kan dat als advies dienen aan de nieuwe politieke partijen die het zeggen op te nemen voor het platteland en de boerenstand. Dan kunnen we meteen zien of ze het echt voor de boe-renstand gaan opnemen of dat dat Alleen maar beeldvorming is.
    In ieder geval niet het CDA en de VVD schat ik zo in.

    26
    • B.Nijboer

      Ik zou graag op willen merken dat er ca 25.000 tot 30.000 vliegtuigen wereldwijd rondvliegen. Per uur zijn er ca. 8000 In de lucht.
      Gezamenlijk vervoeren ze 4.2 miljard mensen.
      De impact op de uitstoot is minder dan 3% wereldwijd. Ik woon in een dorp met 6000 inwoners er zijn 7700 auto geregistreerd. Iets om over na te denken.

      • Jan Ottens

        Wat is uw punt precies? We hebben het over het probleem in Nederland en het terugdringen van het aantal vliegbewegingen in Nederland die de overlast op beide vlakken terugdringt en niet over de 3% impact op wereldschaal. In Nederland is de impact van vliegen nl. 70% als je ook boven de 900 meter uitstoot meerekent.
        In Nederland staan 8,8 miljoen auto’s geregistreerd op 17,5 miljoen inwoners. Dat is procentueel veel minder dan in uw dorp maar maakt het probleem niet kleiner.

        De frustratie in de hele Schiphol discussie is dat hoe hard het ministerie ook met rapporten en rechterlijke uitspraken om de oren wordt geslagen men niet thuis geeft.
        Groei was altijd al het credo en daar wordt niet vanaf geweken. Zo doen we dat al jaren. Afgelopen 50 jaar zijn we opgegroeid met het idee dat Schiphol de motor van de Nederlandse economie is en dan is blijkbaar alles geoorloofd om ondanks de rechterlijke uitspraken, Europa en WHO-normen toch de groei ongecorrigeerd te faciliteren en de wens van de bevolking te negeren.
        Ministeries zijn koninkrijkjes waar men dat blijkbaar ook nog steeds vindt. De eigen agenda heilig is en de minister is slechts passant. Het satire-programma “Yes minister” lijkt eerder een slap aftreksel van hoe het er nu echt aan toe gaat.
        Een leger mensen dat alles uit de kast haalt om iedereen die er anders over denkt vakkundig tegen te werken en zich niet gebonden voelt aan wettelijke kaders en spelregels van fatsoen.
        Dat AF/KLM bij monde van CEO Ben Smith in het FD schande spreekt en alle middelen zal aanwenden om de krimp van Schiphol van tafel te krijgen zegt genoeg over het soort power-play dat door de luchtvaart sector wordt gebruikt om haar zin te krijgen. En dan heb je genoeg aan een paar politici en directeuren-generaal met slappe knieën.

        19
      • NStein

        Wel even de feiten checken…er zijn op elk moment dus 24/7 bijna 18.000 vliegtuigenin de lucht die continu een zwarte giftige walm op zo’n 10 tot 12 km hoogte verspreiden ..Wel eens op een zomerse dag bij bepaalde luchtdruk omhoog gekeken?….een grote kerosine wolk van contrails , die ,wat blijkt uit steeds meer rapporten, een veel grotere impact hebben op het klimaat dan eerder werd aangenomen.

        3
    • Jan Ottens

      Ik kan me niet voorstellen dat sluiten van Schiphol voor 6% economische groei zorgt.
      Maar wellicht begrijp ik het verkeerd of staat in het rapport van Aalsmeer iet anders.
      Schiphol heeft onmiskenbaar een belangrijke functie maar het moet wel binnen een bepaalde bandbreedte blijven. En er moet vooral geluisterd worden naar de klachten van omwonenden en beginnen met de nachtvluchten te schrappen en vervolgens de transit vluchten. Dan zijn we er al 100.000 kwijt.

      4
  5. Wegens mega stikstofuitstoot

    Halveren van de vliegstapel dus!

    40
  6. rrustema

    Wat is uw verdienmodel? Zo snel mogelijk zo veel mogelijk olie verkopen.

    Hoe dan? Door het met een grote pijpleiding naar grote motoren te brengen die het grootschalig in de open lucht verbranden bij hoge temperaturen.

    Dat valt toch op? Hoe kom je daarmee weg? Het verbranden wordt gedaan door marketingmachines die mensen een reis verkopen.

    Maar als dat rookgordijn wegvalt? Die wankele bedrijven worden uiteindelijk altijd gered door de politiek omdat ze zo goed zijn in het verkopen van sprookjes, ze zitten in dezelfde sector wat dat betreft, met gedeeltelijk dezelfde mensen. Wij blijven buiten schot, zij vangen de klappen op. Als ze omvallen maakt het niet uit, dan komen er wel anderen die het verbranden voor ons doen.

    34
    • Nstein

      Goed punt heer Rustema. .En heel toevallig dat voormalig Shell ceo Benschop de baas werd van Schiphol, waardoor het mede door zijn toedoen(lekker goedkoop) de witte shellpompen van europa werd (mega winst verzekerd) en het voor de omwonenden helemaal niet meer te harden/leefbaar kon zijn..!

  7. Pieter

    Mooi onderhoudend college dit.
    De “schonere” motoren van de toekomst, waar de luchtvaart zo mee schermt, doen het dus zelfs slechter op het gebied van NOx.

    Ministers, leest u mee? Minister van Natuur en Stikstof, minister van Infrastructuur en Waterstaat, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit? En u wellicht ook, minister (en frequent flyer) van Klimaat en Energie?
    Dit gaat u allen aan!

    63

Geef een reactie op Reactie annuleren

Translate