Het is 4 oktober 1992, iets over half zeven ‘s avonds. Bewoners van de Amsterdamse wijk de Bijlmer horen een vliegtuig laag overscheren. Het geluid duurt ongewoon lang en zwelt aan. Dit klopt niet.
Veel bewoners kijken uit het raam en zien tot hun verbijstering een enorm vliegtuig met witte rookpluimen een bocht maken en optrekken. Plots kantelt het toestel en stort met brullende motoren neer op twee flats in de volkswijk.
Een Boeing 747 Jumbojet van het Israëlische luchtvaartbedrijf El Al heeft zich zojuist geboord in de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg. Drieënveertig mensen vinden de dood, vele anderen raken zwaargewond.
Een groot en modern toestel dat vlakbij een al even moderne luchthaven van een drukbevolkte hoofdstad van een Westeuropees land en compleet flatgebouw vernietigd. Het was een ongeluk dat niet kon gebeuren en nooit had mogen gebeuren.
‘Gat in mijn hart’
Een leerling van basisschool ‘t Kruispunt schrijft enkele dagen later de angsten van zich af. “Het is vandaag 8 oktober en ik zal er niet meer over schrijven. Ik wil alleen nog schrijven dat er een gat zit in de flats en tegelijkertijd ook in mijn hart.”
Het medeleven met de getroffen bewoners was overweldigend en hartverwarmend. Koningin Beatrix toonde haar emoties en betrokkenheid tijdens een bliksembezoek, minister-president Ruud Lubbers zei tijdens de grote herdenkingsdienst in de RAI “wij zullen nooit vergeten”.
Vijf dagen na de ramp vlogen de vliegtuigen weer over de Bijlmer, zonder overleg met de bewoners.
Nog steeds over de Bijlmer
De Onderzoeksraad voor Veiligheid liet in 2017 zien dat Schiphol een intrinsiek onveilige luchthaven is door het bijzondere kriskras-banenstelsel. Het had geen enkel gevolg: de aan- en uitvliegroutes lopen nog steeds over de Bijlmermeer en over vele andere woonwijken.
Nog steeds lopen de bewoners van de Bijlmer en die wijken dagelijks het risico dat er een vliegtuig neerstort. Die kans is klein, maar bewezen reëel.
Op 11 november 1992, een maand na de ramp, wordt tijdens een grote bijeenkomst van de buurt de Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer opgericht om de veiligheid van bewoners te beschermen en de geluidsoverlast te verminderen.
Ten tijde van de oprichting was het aantal vliegbewegingen 239.000. Nu, precies dertig jaar later, zijn dat er 500.000.
Aan hun lot overgelaten
Kajsa Ollongren, destijds wethouder van Amsterdam, prees de werkgroep voor de inzet en de constructieve dialoog. Daarna restte slechts stilte. Gemeente Amsterdam heeft de Bijlmerbewoners aan hun lot overgelaten.
Het begon met een verschrikkelijke ramp en daarna was er niets. Het speculeren op de onmacht van de bewoners heeft gewerkt. Zij doen hun best, maar de machtige lobby van de luchtvaartindustrie wilde groei en dus kwam er groei. Ten koste van alles en iedereen.
De luchtvaartbranche wil niet leren, wil geen rekening houden met omwonenden. De sector wil vliegen, altijd en overal. En de overheid? Die blijft wegkijken. Al 30 jaar lang.
Sla dit artikel op in uw favorieten
Sara
Het bijzondere is hoe snel het in de vergetelheid is geraakt….
Een paar jaar geleden toen Schiphol geluids hel echt tot me door begon te dringen en de de waanzin er van: de complexe vliegroutes en dito landingsbanen. Rommeltje in de lucht. De bizarre dreiging van laagvlieg roetes over heel Nederland bij de potentiële opening van Lelystad (dat zou een enorm onveilige situatie er boven op creëeren). Het compleet negeren van het gevaar van de uitstoot van Ultrafijnstof (hier valt ook wel een complot documentaire over te maken) door overheid. Waar was ik ook weer? Oja toen de bovenstaand absurde situatie tof me doordrong, zei ik tegen een vriendin die er ook zo’n last van had. “Op een bepaald moment gebeurd er een ongeluk. Not if but when” Ze zei maar dat is al gebeurd toch? Dat ik voor mijn neus blind ben geworden van dit feit verbaast me. Want toen ze dat zei , dacht ik: maar dat was niet zo groot. Terwijl ik op 4 okt 1992 het vliegtuig met rokend motortje heb gezien als een stipje in de verte. Maar omdat ik zo gewend was aan Schiphol en vluchten in de lucht was dat toen kennelijk niet iets om me druk over te maken. Ik ben totaal mee gegaan met ongeluk toestel in slechte staat ongeluk piloten en er zijn geen fouten gemaakt. Nu is dus de overlast voor een deel van de bewoners in een straal van 50 km rond Schiphol ondraaglijk is geworden en de muur waar we tegen aan lopen is absoluut dezelfde. 30 jaar na dato dringt het pas echt tot me door wat er is gebeurd dankzij echte onderzoeks journalistiek. Daarbij dus de herkenbaarheid omdat we geconfronteerd worden met… tja wat is dit eigenlijk. Is het corruptie? De Nederlandse vorm dan. Het lijkt eerlijk echt. Maar dat is het niet. Het is ondoorgrondelijk. Het maakt me wel moedeloos. Omdat de vragen niet zijn beantwoord. De bewoners van de Bijlmermeer hadden recht op antwoorden. Ik vind dat eigenlijk het allerergste.
Het zat en zit niet tussen de oren
Toen werden zieke mensen weggezet als “het zit tussen de oren”. En 30 jaar later worden alle ziekgemaakte bewoners, door de vliegherrie en giftige uitstoot, nog steeds weggezet alsof “het tussen de oren” zit.
En niet alleen dat, volgens Schiphollen-nieuwe-vorm wordt ook over het verstikken van de natuur heengewalst. Want ook dat “zit tussen de oren”, maar dan van de bomen, grassprieten, vervuilde grond en lucht…… Het Ministerie van I&W is nog steeds bezig Schiphol te helpen aan een natuurvergunning.
Wie verzon dat ooit? De partij tegen de burger? In elk Schiphol dossier doen ze niet anders. Steeds tegen de burger.
Mijn medeleven aan iedereen in de Bijlmer die de Bijlmervliegramp heeft moeten meemaken, geliefden heeft verloren, de nasleep ervan door een overheid die tegen de burger was en voor wie ziek geworden is. Het zat niet tussen jullie oren!
Rob
“De kans is klein maar bewezen reëel” dat er doden vallen onder het vliegpad door een ongeluk. De politiek wijst op het onderdeel klein. Echter wij hebben normen in Nederland voor welk risico aanvaardbaar is voor deze zogenaamde externe veiligheid. De normen voor vliegverkeer zijn echter tot een factor 10 ruimer gesteld dan voor andere bedrijfsactiviteiten zoals bijvoorbeeld chemie. Aldus de OvV in het bekende rapport over de veiligheid op en rondom Schiphol. Reactie van de minister: voldoen aan de normen zou sloop betekenen van een groot bebouwd gebied, dit is niet gewenst. De omgekeerde wereld: de veroorzaker van de onveiligheid mag zijn gang blijven gaan en wordt niet aangepakt.