Gisteren verscheen een rapport van het Lab Verantwoorde Mobililiteit, een samenwerking van meerdere universiteiten, dat zeer kritisch is over de ontwikkeling van de Nederlandse luchtvaart. Volgens de auteurs is minder vliegen de enige haalbare optie om klimaatdoelen te halen.
Het rapport, geschreven door Jasper de Bruin en Max Olzheim van de TU Delft, schetst een alarmerend beeld van de huidige situatie en presenteert concrete maatregelen om de groei van het vliegverkeer te beperken.
Vliegen is één van de meest vervuilende vormen van mobiliteit, zo schrijven de onderzoekers. De jaarlijkse CO2-uitstoot van de Nederlandse luchtvaart loopt op tot zo’n 12 megaton. Ter vergelijking: de uitstoot van al het woon-werkverkeer in ons land is bijna de helft lager. Sinds 1990 zijn de emissies van de luchtvaart met liefst 260 procent toegenomen.
Naast CO2-uitstoot zijn er ook andere schadelijke effecten, zoals waterdamp, condenssporen en stikstofoxiden. Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) schat deze extra uitstoot op nog eens 5,5 megaton CO2-equivalenten.
Innovatie een illusie
Het rapport maakt korte metten met de illusie dat technologische innovaties op korte termijn een oplossing gaan bieden voor de verduurzaming van de luchtvaart. Zuiniger vliegtuigen bieden geen oplossing voor de bestaande vloot, die nog jaren zal blijven vliegen. Alternatieve aandrijving zoals elektriciteit of waterstof zijn voor commerciële luchtvaart voorlopig geen haalbare opties, terwijl de productie van biofuels een enorm beslag legt op landbouwgrond en natuurgebieden.
Synthetische kerosine, geproduceerd uit CO2 en waterstof, wordt genoemd als enige reële kans op grootschalige verduurzaming. Maar ook dit pad kent grote obstakels, zoals de beschikbaarheid van voldoende duurzame energie en de hoge kosten.
Om slechts een derde van de kerosine op Schiphol te vervangen door een synthetische variant, zou driekwart van alle geplande windenergie langs de Nederlandse kust in 2030 nodig zijn. De kosten zijn vijf tot zes keer hoger dan die van fossiele kerosine.
‘Vliegcultuur’ aanpakken
De onderzoekers besteden uitgebreid aandacht aan de Nederlandse ‘vliegcultuur’, waarin vliegen bijna vanzelfsprekend is geworden. Maar liefst 92 procent van de Nederlanders heeft ooit een vliegtuig gepakt. Het vliegtuig is, samen met de auto, het meest gebruikte vervoermiddel voor buitenlandse vakanties. Vooral onder jongeren is vliegen populair.
Er bestaat een selecte groep veelvliegers van zo’n 13 procent van de bevolking, die meer dan drie vliegreizen per jaar maakt en verantwoordelijk is voor de helft van alle vluchten. Die groep bestaat vooral uit jonge, hoogopgeleide mensen die woonachtig zijn in de Randstad.
Daarnaast veroorzaakt een klein aantal verre vluchten een groot deel van de uitstoot. De 25 procent langste reizen (meer dan 2000 kilometer) zijn goed voor meer dan 80 procent van alle emissies.
Vooral recreatief, niet zakelijk
Het zwaartepunt van de emissies ligt bij recreatieve reizen, zo’n 75 procent van het totaal. Opvallend noemen de onderzoekers het feit dat slechts 37 procent van de recreatieve reizen strikt gebonden is aan de bestemming. Dit betekent dat er ruimte is voor verandering en dat mensen ook andere, dichterbij gelegen plekken kunnen kiezen.
Het rapport presenteert vier acties om het vliegverkeer te reduceren: een verbod op reclames voor vliegreizen, het opstellen van een integraal beleid voor duurzaam toerisme, het eerlijk belasten van de externe kosten van het vliegverkeer en een beperking van de verdere groei van de uitstoot door bijvoorbeeld het invoeren van een CO2-plafond en het gesloten houden van Lelystad Airport.
Overigens ontkracht het Lab Verantwoorde Mobiliteit opnieuw de mythe dat Schiphol onmisbaar is voor de Nederlandse economie. “De Raad voor de Leefomgeving concludeerde in 2016 al dat Schiphol geen motor meer is van de economie. Internationale vergelijkingen laten zien dat succesvolle steden prima kunnen functioneren met veel kleinere luchthavens.”
Vooral KLM
Het uitgebreide routenetwerk van Schiphol lijkt vooral cruciaal voor de bedrijfsvoering van KLM, niet voor de Nederlandse samenleving. Het is tijd om deze belangen los te koppelen, aldus het rapport.
De luchtvaart staat voor een immense uitdaging, zo constateren de onderzoekers. Technologische oplossingen zijn op korte termijn onvoldoende, er moet daarom nu worden gehandeld om de groei van de emissies te beperken. Maatregelen zullen onvermijdelijk leiden tot krimp en dat is helemaal niet zo erg, omdat de economische argumenten tegen krimp minder steekhoudend zijn dan vaak wordt beweerd.
De transitie naar een andere ‘vliegcultuur’ en duurzamer mobiliteit vereist politieke moed en maatschappelijke acceptatie.
Opvallend is dat het rapport nauwelijks rept over het terugbrengen van buitenlandse overstappers, bijvoorbeeld door het invoeren van een vliegtaks. Dat is immers een uitstekende manier om het Nederlandse vliegverkeer fors in te dammen zonder al teveel maatschappelijke gevolgen. De onderzoekers noemen het ontbreken van die vliegtaks overigens wel oneerlijk.
Sla dit artikel op in uw favorieten
SK
SK
DOEN – TEKENEN INTERNETCONSULTATIE – KAN TOT 25/2/25
betreft 5 vragen over al dan niet belasting op vliegtickets doorvoeren
Van krimp luchtvaart.nl ontving ik enkele dagen geleden een e-mail waar men oproept om een internetconsultatie te tekenen van de overheid.
Tevens staan in de mail div nuttige linkjes waaronder de aangifte staat / Schiphol / KLM / Transavia door Ficqadvocaten
https://krimpluchtvaart.nl/?na=view&id=5
Laten we er ons voordeel mee doen!
Nico
Zoals in het rapport staat vermeld, is een selecte groep veelvliegers – 13 procent van de bevolking – die meer dan drie vliegreizen per jaar maakt.
Deze groep is verantwoordelijk voor maar liefst de helft van alle vluchten. De leeftijd van deze groep is tussen de 25 en 29 jaar.
Gezien de vele nachtvluchten die er zijn, moeten deze veel vliegers daar dan ook verantwoordelijk voor worden gehouden?
Het mooie weer komt er weer aan en de ramen kunnen weer open van de slaapkamer, dus de ergernis neemt weer toe van het vliegverkeer.
Voor deze groep veel vliegers zijn er voldoende bewijzen dat die 1.000.000.000 liter kerosine per dag mee werkt aan de opwarming van de aarde en alle gevolgen die dit met zich meebrengt. Als je daar dan maling aan hebt vraag ik mij af, zijn deze mensen zo dom?
Deze groep geeft vermoedelijk veel geld uit in het buitenland hierdoor loopt onze overheid belastinggeld (BTW) mis. Daarom voor dit type reizigers een extra toeslag van €1000,- euro per ticket i.p.v. een verhoging van de BTW.
LAAT DE VERVUILER BETALEN.
De reisorganisaties die vliegreizen promoten moeten na of tegelijk met de reclameboodschap aan geven dat vliegenschadelijk is voor de aarde en onze gezondheid. geld en economie mogen niet boven ONZE GEZONDHEID staan.
Stefan
Als bezoeker van deze website, maar ook alumnus van deze mooie universiteit ben ik wel benieuwd waarom dit artikel aan de TU wordt toegeschreven, terwijl er helemaal geen link is met de TU, buiten dan dat de auteurs er toevallig studeren.
Manon ter Steege
Even de inleiding goed lezen? : “Gisteren verscheen een rapport van het Lab Verantwoorde Mobililiteit, een samenwerking van meerdere universiteiten, dat zeer kritisch is over de ontwikkeling van de Nederlandse luchtvaart. Volgens de auteurs is minder vliegen de enige haalbare optie om klimaatdoelen te halen.”
Ivar Volder
Dus? Wat is je punt?
Stefan
En als je dan nog beter leest zie je dat het Lab Verantwoorde Mobiliteit een netwerk is van studenten van verschillende universiteiten, met geen enkele formele link met één van die universiteiten. Het doet niet af aan de inhoud, maar het is niet netjes om conclusies aan een partij toe te schrijven die niet betrokken is.
Arent
Ik ben geen alumnus maar werk al wel decennialang bij de TU Delft. In de eerste zin van de inleiding wordt het rapport onmiskenbaar toegeschreven aan het Lab Verantwoorde Mobililiteit en niet aan de TU Delft. Heeft u dat gemist?
De TU Delft wordt alleen genoemd omdat de schrijvers van het rapport verbonden zijn aan de TU Delft. Dat is een correcte weergave. Ze zijn er master student en vermelden dat zelf ook bij de publiactie van het rapport op de website van het Lab Verantwoorde Mobililiteit. Waarom klaagt u erover?
https://labverantwoordemobiliteit.nl/notities/eerst-dalen-voordat-we-verder-vliegen/
rrustema
Masterstudenten, hun bevindingen wegen doorgaans minder zwaar.
Anderzijds, ze staan nog niet onder druk van de industrie, maar hebben wèl toegang tot alle wetenschappelijke kennis. Via het reguliere curriculum en via de begeleidende professoren. Die kunnen eerlijk kennis delen met studenten en er duiding aan geven.
Diezelfde professoren kunnen iets dergelijks niet zo makkelijk opschrijven in een rapport omdat ze dan een shitstorm van geschiphol kunnen verwachten vanuit de industrie. Dat kost schaarse tijd en telefoontjes vanuit de communicatie-afdeling, collega’s die er vanuit de industrie op aangesproken worden en wat niet al.
Via studenten kunnen wetenschappers wel vrijuit ‘lekken’ wat ze met de wereld willen delen. Schreef hij cynisch.
IvarVolder
Wie klaagt er? Of wat doet het af aan de waarde van het rapport? Gaan we nu komma’s copuleren terwijl tienduizenden (x 10) mensen onnodig gevaar op #kanker lopen?
Stefan
Oorspronkelijk was de titel van dit artikel dat het een rapport van de TUD betrof. Dat is inmiddels na mijn eerste opmerkingen netjes weggehaald.
Fons
Wederom chapeau Schipholwatch. Het interesseert de grijze massa helaas voor geen meter.Met name dus de jeugd en de beter bedeelden? Verslaafd aan verdovend vakantiegenot, gestimuleerd door Paradijselijke reclame filmpjes waarin niet geschuwd wordt kinderen op een m.i. foute manier in te zetten om families te verleiden naar verre oorden te gaan. Die hele industrie er achter , de reclame wereld inmiddels gebaseerd op psychologische , wetenschappelijke inzichten. Misschien een idee om die inzichten in te zetten in een gelikt anti reclame filmpje ? Het is een oud gezegde. Vuur met vuur bestrijden. Het is maar een idee.
Haes
Je zou van een instituut voor “verantwoorde mobiliteit” dat is ingebed in universitaire kring toch minstens een rapport verwachten dat ook veel aandacht besteedt aan de enorme negatieve gezondheidsinpact van de veelvliegerij op om- en onderwonenden…..
Maar nee…. ik merk er maar weinig van… wonderlijk. De burger heeft ook in dit gezelschap het nakijken….
Geert
Even voor een weekje naar de andere kant van de wereld, echt dat komt voor .
rrustema
Ik heb een handige flitskaart gemaakt van het debunken van duurzame luchtvaart.
https://mastodon.nl/@rrustema020/114026897501902654
Misschien handig om in een discussie erover te gebruiken. Mocht je nog op X zitten. Op Mastodon is zo’n discussie moeilijk te vinden.
Noobody-b.bsky.social
Op BlueSky kun je inmiddels veel gelijkgestemden vinden.
Vliegen bederft nachtrust
Net als tabak en alcohol is overconsumptie van vliegen schadelijk, maar wordt het gestimuleerd door economische belangen en sociale normen. De tabaksindustrie heeft veel te lang invloed uitgeoefend om regelgeving te vertragen en verslaving te normaliseren. Pas later kwamen strenge regels, zoals waarschuwingen op pakjes en reclameverboden. Striktere regulering en bewustwording zijn nodig om de negatieve effecten te verminderen. Misschien komt er ooit een tijd waarin vliegen net zo wordt ontmoedigd als roken—met waarschuwingen op tickets en zware belastingen.
Noobody-b.bsky.social
“het verminderen van overstappers, door vliegtaks. .. om het vliegverkeer fors in te dammen”
Dat kan volgens mij alleen als tegelijkertijd het aantal vluchten beperkt wordt.
Want anders gaan de vrijgekomen slots van feedervluchten gewoon weer geclaimed worden door point-to-point vliegmijen.
B. van Marlen
Een goed rapport dat laat zien dat er een foutieve ‘vliegcultuur’ is ontstaan. Een verandering van mentaliteit gekoppeld aan een groter bewustzijn over de negatieve aspecten van het vliegen is dan ook hard nodig. De meeste vluchten zijn voor recreatieve doeleinden. Men stelt terecht: ‘Het terugdringen van (verre) vliegvakanties hoeft daarmee niet ten koste te gaan van de kwaliteit van onze vakantiebeleving. Ook bestemmingen dichterbij huis die met duurzame vervoersmiddelen te bereiken zijn kunnen voorzien in de vakantiebehoeften.’
Heel goed is dat men pleit voor een verbod op reclames voor vliegvakanties. Ook de invloed van de zgn. influencers moet worden tegengegaan. Een sterkere prijsprikkel helpt ook.
Andere te nemen maatregelen zijn: eerlijk belasten van de externe kosten van vliegen, beperking verdere groei van de uitstoot van luchtvaart met bekende middelen (o.a. een CO₂-plafond, en afzien van het openen van Lelystad Airport).
De bijdrage van de luchtvaart tot de economie is kleiner dan vaak wordt voorgesteld, zo’n grote hub is niet nodig voor de Nederlandse zakelijke reiziger. Het dient alleen de belangen van KLM.
De conclusie luidt dan ook: ‘De transitie naar duurzame mobiliteit vereist politieke moed en maatschappelijke acceptatie. Het is cruciaal dat we niet blijven wachten op toekomstige technologische oplossingen, maar nu beginnen met het implementeren van beschikbare maatregelen. Alleen dan kunnen we de luchtvaart in lijn brengen met onze klimaatdoelstellingen.’
In de verhalen van KLM en de Schiphol Groep hoor je dit niet! Men blijft doorgaan met het besodemieteren van omwonenden voor eigen gewin.
Noobody-b.bsky.social
Je kunt influencers ook gebruiken om te laten zien dat een leuke vakantie niet altijd met het vliegtuig moet of ver weg moet zijn.
Of dat een treinreis buitengewoon interessant kan zijn en met minder stress.
Of dat je met 3/4 personen in een auto ook een interessante en milieuvriendelijkere reis kunt maken dan met een vliegtuig.
Maar ik vrees dat we er alleen gaan komen als er een persoonsgebonden vliegbudget gaat komen.
Joopworst
Jammer dat de heer madlener hier 0,0 om geeft.
Ivar Volder
Uitstekend verhaal, los van de gemiste overstappers.
Als die minister van IenW #Madlener ook dit wetenschappelijk en onafhankelijk rapport niet door de juiste acties laat volgen, dan weten we tenminste zeker dat KLM en Schiphol met een paar bruine armen lopen.