Burgerorganisaties als SATL-Lelystad, ORS Bewoners en Mobilisation for the Environment zien zich regelmatig geconfronteerd met ‘wetenschappelijk onderzoek’ met een luchtje, uitgevoerd in opdracht van de staat. Dat is mogelijk door voorwaarden die het Rijk stelt aan de leveranciers van onderzoek.
De Nederlandse staat maakt gebruik van inkoopvoorwaarden, vastgelegd in de Arvodi. Daarin wordt onder meer bepaald dat wetenschappers het recht van publicatie bij de opdrachtgever, de overheid, leggen en dat de onderzoeksresultaten aangepast (lees: gemanipuleerd) mogen worden door diezelfde overheid als de uitkomsten niet welgevallig zijn.
Politiek ongewenste uitkomsten kunnen zo worden vermeden door aanpassing van de gegevens in het onderzoek. Deze vrijheid van een machtige opdrachtgever is in strijd met de gedragscode voor de wetenschappelijke integriteit, opgesteld door de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen en de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten.
Toch hebben overheden veelvuldig gebruik gemaakt van deze bepaling in de inkoopvoorwaarden om resultaten van wetenschappelijk onderzoek te manipuleren richting politiek gewenste uitkomsten.
Aanzien wetenschap onder druk
De bepalingen en de toepassing ervan zijn niet alleen schadelijk voor de geloofwaardigheid van de wetenschap, maar ook voor het vertrouwen in de overheid.
Wetenschappers staan hierin machteloos. De overheid is voor velen van hen een belangrijke opdrachtgever die geld in het laatje brengt voor noodzakelijk onderzoek, maar zij kunnen niets doen om te verhinderen dat diezelfde overheid met hun resultaten aan het werk gaat.
Mogelijk nog belangrijker is dat onderzoek, in opdracht van de overheid uitgevoerd door een wetenschapper of instituut van naam, onjuist wordt weergegeven in de uiteindelijke eindrapportage. Het kan zomaar gebeuren dat de resultaten passend zijn gemaakt op de politieke wensen van een minister.
Valse discussie in parlement
Vervolgens kan zo’n gemanipuleerd onderzoek leiden tot een valse discussie met het parlement, waardoor op basis van onjuiste gegevens vergaande beslissingen worden genomen.
Een goed voorbeeld van gemanipuleerde wetenschap zijn diverse rapporten die ten grondslag lagen aan de stikstofwetgeving in ons land. Jaren na dato mondde dit uit in een algehele ineenstorting van het juridische gebouw onder de PAS-regels.
Ook manipulatie bij cijfers Schiphol
Er zijn sterke aanwijzingen dat ook de regels voor Schiphol op deze manier op pseudo-wetenschappelijk drijfzand zijn gebouwd. Van de minder hinder die is berekend, merken omwonenden niets. Integendeel, in de loop der jaren is de overlast rond vliegvelden exponentieel toegenomen met het vliegverkeer.
Aannames over steeds stiller wordende vliegtuigen blijken in de gemeten praktijk niet overeind te blijven en het veronderstelde economisch belang van luchtvaart blijkt keer op keer zwaar tegen te vallen, terwijl de maatschappelijke kosten juist gierend uit de hand lopen.
Geen verbetering in zicht
In juni van dit jaar meldde staatssecretaris Raymond Knops (CDA) van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer de inkoopvoorwaarden niet te willen aanpassen. Hoewel de Kamer dat wel had gevraagd, zouden er volgens de bewindsman “situaties denkbaar zijn waarin er niet altijd meteen gepubliceerd kan worden en directe publicatie onredelijk kan zijn”.
Het recht op publicatie zal dus niet bij de wetenschappers worden gelegd, maar bij de overheid blijven. Wel zijn de voorwaarden uitgebreid met een optie om wetenschappers in voorkomende gevallen mede het recht te geven op publicatie. Eventuele manipulaties zouden dan direct blijken uit de twee gepubliceerde versies: eentje door de wetenschappers zelf en de tweede door de overheid.
ir. B. van Marlen
Ik durf vanuit mijn eigen ervaring te stellen dat het hier gestelde beeld heel plausibel is. Vele wetenschappelijke onderzoekinstellingen zijn in het neo-liberale beleid omgevormd tot zgn. ‘markt-research organisaties’, met financiële input van de opdrachtgever of de ’klant’. Vanuit de belangen van deze klanten komen de resultaten van het onderzoek onder druk en worden ongewenste uitspraken uitgefilterd. Op deze wijze is de onafhankelijke positie van onderzoekinstellingen uitgehold.
Jaap de Groot
Als dit in China zou gebeuren zou minister Blok erg verontwaardigd zijn.
Robin Slegers
Ik las dit artikel met grote verbazing
Wij denken dat andere landen manipuleren met gegevens wat de leiders het beste uitkomt maar onze regering doet dat dus ook.
En het wordt steeds duidelijker gezien van andere manipulaties.
Riny Sprengers
de enige groep die de positie heeft om de inkoopvoorwaarden ten goede te veranderen en de onafhankelijkheid van de wetenschap te versterken is de 2deKamer. Welke partij neemt het initiatief?
Eric
Valt dit niet onder valsheid van geschriften?
A./H. Vonk
Deze opmaat doet mij goed.
Eindelijk een onderbouwing waar de honden geen brood van lusten. Ik hoop dat wetenschappers nu eindelijk deze onwaarheden doorprikken. In hun integriteitsbelang zullen zijn nu moeten kiezen voor waarheid en eerlijkheid.
Chapeau voor dit artikel.
S. van Halm
Bijvoorbeeld een onderzoek naar de effectiviteit en de resultaten van de invoer van de vaste bochtstraal boven Floriande als hinderbeperkende maatregel. In onderzoek wordt de situatie vergeleken met de pilot fase versus de opvolgende fase maar NIET met de situatie vóórdat de maatregel van kracht werd. U raad het al, het was een ‘succes’.