De overheid neemt graag de valse beloften over van de luchtvaartindustrie voor emissievrij vliegen in 2050 om zo het vliegverkeer te kunnen laten doorgroeien. Dat beleid is onverantwoord en gevaarlijk. Het komt neer op het blijven verbranden van kerosine en ondertussen bidden voor een of ander magisch wonder in de toekomst.
De regering schetst verschillende wegen naar een emissievrije luchtvaart, maar ondanks alle mooie praatjes leidt geen van die paden tot echte nul-uitstoot. Er is een stevig staaltje hersengymnastiek nodig om de plannen serieus te kunnen nemen.
We zetten de belangrijkste waanbeelden die als oplossing zijn gepresenteerd op een rijtje.
Doe alsof de niet-CO2-emissies van de luchtvaart niet bestaan. Of tel ze gewoon niet mee.
Vliegtuigen stoten niet slechts kooldioxide uit, ze pompen ook waterdamp, aerosolen en stikstofoxyden op grote hoogte in de atmosfeer. Al meer dan een decennium lang verbergen overheid en luchtvaartindustrie zich hand in hand achter de complexiteit van de wisselwerking tussen deze uitstoot en de klimaateffecten. In de nieuwste voorstellen houdt de overheid wéér geen rekening met de niet-CO2-effecten.
Een hele reeks recente onderzoeken concludeert dat de gecombineerde luchtvaartemissies onze planeet drie keer zo snel opwarmen als CO2 alleen. De overheid presenteert geen plan om die impact aan te pakken, terwijl de beoogde groei van de luchtvaart de effecten alleen maar zal vergroten.
Nu deze uitstoot ongereguleerd blijft, is de netto nul belofte voor 2050 niets meer of minder dan een ordinaire leugen.
Negeer de levenscyclus-emissies van zogenaamd ‘duurzame’ vliegtuigbrandstoffen.
Op dit moment wordt er vrijwel uitsluitend gevlogen op fossiele kerosine. Scenario’s van de regering gaan ervan uit dat ‘duurzame’ brandstoffen kunnen worden gemaakt uit plantaardig materiaal en soms uit afval. De biobrandstoffen moeten een groot deel van de kerosine vervangen en daarmee de uitstoot met netto 100 procent terugbrengen. Immers, de planten die als biobrandstof verbrand gaan worden, hebben tijdens de teelt CO2 uit de lucht gehaald.
In werkelijkheid is het niet zo eenvoudig. Hier en daar erkent de overheid in rapporten dat met biofuel slechts 60 tot 70 procent van de emissies kan worden voorkomen. Om dan toch te rekenen met 100 procent reductie is niets meer dan het vervalsen van de boekhouding, louter mogelijk gemaakt door speciale rekenregeltjes.
In werkelijkheid is het niet zo eenvoudig, en verbazingwekkend genoeg ontkracht de regering in eigen documenten de bewering door te stellen dat ”we verwachten dat het gebruik van SAF meer dan 70 procent emissiereductie zal opleveren ten opzichte van het gebruik van kerosine”.
Ongeacht de handige rekenregels, zal de uitstoot van broeikasgassen leiden tot meer overstromingen, stormen en hittegolven. In de afgelopen twee decennia heeft deze logica samen met de acceptatie van biobrandstoffen als een makkelijk alternatief voor olie en gas geleid tot de vernietiging van grote delen van ‘s werelds meest waardevolle ecosystemen.
Bid voor een technisch wonder.
De meeste scenario’s van de overheid beschrijven een doorbraak in technologie, zoals waterstof, elektrisch vliegen of duurzame brandstoffen. Daardoor zou vliegen in de toekomst geen broeikasgassen meer veroorzaken. In andere scenario’s wordt uitgegaan van onrealistische verbeteringen in de vrijwel uitontwikkelde vliegtuigtechniek. Dergelijke ‘doorbraken’ worden door deskundigen niet verwacht en de overheid kan dan ook geen bewijs leveren dat dergelijke doorbraken zullen plaatsvinden. Het is niet meer dan wishful thinking.
Gok op compensaties.
Ondanks de onheuse aannames van de overheid, produceert de luchtvaartindustrie in 2050 nog steeds een zeer grote uitstoot. Dat zou in ons land zomaar 40 miljoen ton CO2-equivalente uitstoot kunnen zijn als de regering de niet-CO2-gassen blijft negeren – dat is ruim vier keer de huidige uitstoot van Neêrlands grootste vervuiler Tata Steel.
Om hiermee te dealen, denkt de regering onder meer aan ’direct air carbon capture’ (dacc), een technologie die gevaarlijke koolstofdioxide uit de lucht zuigt. Daarbij wordt niet alleen voorbijgegaan aan de niet-CO2-emissies, maar de schaalbaarheid van de dacc-technologie is onbewezen en wordt steeds vaker in twijfel getrokken nu proefprojecten op dit gebied steeds mislukken. Duidelijk is al wel dat als deze technologie praktisch bruikbaar wordt, de kosten zeer hoog zullen liggen, veel hoger dan de vliegindustrie kan betalen.
Negeer wat er tussen nu en 2050 gebeurt.
Op de korte termijn wil de overheid niet zoveel doen aan de uitstoot van de luchtvaart. In optimistische scenario’s bestaat straks een bijmengverplichting voor 14 procent biobrandstoffen, waarmee dus hooguit 10 procent van de CO2-uitstoot door de luchtvaart kan worden vermeden. In dezelfde periode moet de totale Nederlandse economie de emissie met 55 procent terugbrengen.
Dit betekent dat andere sectoren de emissies nog meer zullen moeten reduceren om het achterblijven van de luchtvaart te compenseren. Aangezien de meeste sectoren zelf al achterlopen op de klimaatdoelstellingen, wordt dat een onmogelijke opgave. Het voorkomen van verdere opwarming van de aarde gaat niet alleen over het bereiken van netto nul uitstoot in 2050 – wat er ondertussen gebeurt, is misschien nog wel belangrijker.
Er ligt een ideologie – of misschien is het wel gewoon incompetentie – ten grondslag aan de scenario’s van de overheid die sterk doet denken aan de aanpak van de coronacrisis.
Tijdens de pandemie vertraagde de regering herhaaldelijk maatregelen om verspreiding van het coronavirus aan te pakken, daarbij verwijzend naar onzekerheden in de wetenschap, scepsis over wat het publiek bereid was te accepteren en de economische kosten van actie.
Keer op keer waren de resultaten hetzelfde: Nederland eindigde met het slechtste van twee werelden: hoge sterftecijfers én hogere economische schade.
Als het gaat om pandemieën, levert harder optreden de beste resultaten op voor zowel de volksgezondheid als de economie. Die les kan één-op-één worden vertaald naar klimaatactie. De wens van de regering om hebzucht en uitstel op korte termijn mogelijk te maken, brengt ons allemaal in gevaar.
Frans S.
DACC.
“Duidelijk is wel dat als deze technologie praktisch bruikbaar wordt, de kosten zeer hoog zullen liggen, veel hoger dan de vliegindustrie kan betalen.”
De vliegindustrie wil die kosten ook helemaal niet betalen, dat wordt gewoon weer door geschoven naar de belasting betaler.
Haes
de wanhoop bij IW moet wel groot zijn als je met een middel als dacc komt aanzetten. Ik neem aan dat we de stijging van de zeespiegel op dezelfde manier gaan aanpakken?? 🤣
rrustema
Wat ik niet helemaal begrijp van die duurzame brandstoffen en het staat niet heel erg expliciet in dit stuk: het verbranden ervan hoog in de lucht brengt evengoed schadelijke stoffen in die lucht. Ook al zijn ze hernieuwbaar, het is nog steeds niet verstandig, laat staan bevorderlijk, om daar hoog in de lucht brandstof te verbranden.
Ook al lukt het in een droomscenario om een cyclus op te zetten waarbij je kerosine uit plantjes kan melken.
martin
Correct. Zelfs I&W geeft dat toe in de “befaamde” ontwerp luchtvaartnota
“En kerosine die beter is voor het klimaat, is niet vanzelfsprekend beter voor de luchtkwaliteit. Afwegingsprincipes zullen daarom de effecten op gezondheid in de leefomgeving goed mee moeten nemen. Evaluatieonderzoek naar hoe deze principes in de praktijk uitwerken, is essentieel” (pagina 11)
Er staan ook ware dingen in derhalve 😉