Schiphol is uitgegroeid tot een almachtige staat binnen de Nederlandse staat, mede door de inzet van achterbakse ‘social engineering’-technieken om politiek en omwonenden te beïnvloeden.
De uitzonderingspositie van Schiphol wekt echter meer en meer weerstand op bij burgers die moeten leven met de dagelijkse overlast van het vliegveld. Zo ontstaat een groeiend aantal burgerbewegingen dat “genoeg heeft van het leven in de corporate schaduw” van Schiphol.
Het blijkt uit de recent gepubliceerde thesis ‘In the shadow of the corporate state‘ van drs Rachelle Verdel die antropologisch onderzoek deed naar de gevolgen van Schiphol op zijn omgeving en de reactie daarop van burgers.
Dat Schiphol kon uitgroeien tot een staat in de staat ligt volgens Verdel aan de uitzonderlijke positie die de luchtvaart heeft gevraagd en gekregen van de overheid.
Het regeringsbeleid is jarenlang louter gericht op groei van de sector, en wordt gestimuleerd door ongekende vrijstellingen op het gebied van belastingheffing, veiligheid en milieunormen.
Psychologische oorlogsvoering
Die uitzonderingspositie wordt nog eens versterkt door een uitgekiende inzet van technieken uit de psychologishe oorlogsvoering. Met als resultaat het algehele gevoel van nationale trots te versterken, bestaande uitzonderingen in stand te houden en burgers zand in de ogen te strooien.
Schiphol probeert tegenstanders de wind uit de zeilen te nemen met verhalen over het belang van de luchtvaart en sociale technieken gericht op het creëren van een gunstig beeld over de sector.
Dat kan echter niet meer voorkomen dat de sociale tegenbeweging groeit, aldus Verdel. Het leven in de schaduw van Schiphol geeft burgers gevoelens van onrechtvaardigheid, machteloosheid en uiteindelijk een diep wantrouwen tegenover de politiek die alles maar toestaat.
In haar thesis besteedt onderzoeker Verdel veel aandacht aan de uitzonderlijke positie van Schiphol en hoe het bedrijf die probeert te handhaven. Een belangrijke rol is hierin weggelegd voor de Nederlandse overheid. “Het is vaak moeilijk te zien waar de luchtvaartsector eindigt en de overheid begint. In de praktijk is het onderscheid tussen beide nauwelijks te ontwaren.”
Onzakelijke discussie
“Schiphol en grootverbruiker KLM bestaan al zo lang en zijn zulke sterke merken dat de discussie over de twee zelden zuiver zakelijk kan worden gevoerd. Er is sprake van een groot aandeel sentiment.”
Dat is volgens Verdel dan ook een belangrijke reden waarom rapporten waarin de feiten over Schiphol wat minder rooskleurig zijn – zoals ‘Mainports voorbij‘ van de Raad voor de Leefomgeving – vaak snel in een lade verdwijnen.
Om zijn positie te behouden maakt Schiphol actief gebruik van geavanceerde technieken die vallen onder de noemer ‘social engineering’ – het beïnvloeden van de publieke en politieke opinie door het verspreiden van al dan niet verifieerbare informatie. Doel: het ‘managen’ van de tegenstand en het ‘produceren’ van instemming onder de bevolking.
Pseudo-participatie
Twee tools springen er in het geval van Schiphol uit. Ten eerste is daar het instellen van wat Verdel noemt ‘pseudo-participatie’ – forums waarin hervormingen worden beloofd en waarin burgers inspraak zouden moeten krijgen in de verdere ontwikkeling van het vliegveld. Die inspraakprocedures – de Alders-tafel en de Omgevingsraad – leveren echter nimmer de gewenste veranderingen op, zo blijkt uit het onderzoek.
Het tweede tool dat Schiphol – in samenwerking met de staat – veelvuldig hanteert is dat van de belofte van de technologische innovatie.
Door constant te hameren op te verwachten toekomstige innovaties hoopt de sector milieubeweging en tegenstanders de wind uit de zeilen te nemen. “Maar al dat innovatie-gebabbel dient slechts één doel: om Schiphol verder te laten groeien”, aldus Verdel.
Ontluisterend
De thesis geeft een ontluisterend inkijkje in de achterbakse sociale technieken die de Schiphol-directie inzet om de politiek te beïnvloeden en actieve tegenstanders de wind uit de zeilen te nemen.
Hoopgevend is de conclusie waarin te lezen is dat de weerstand toeneemt en het nog maar de vraag is of Schiphol daar voldoende tegen opgewassen is.
“In de afgelopen decennia heeft de staat zich steeds meer geconcentreerd op het bedrijfsleven in plaats van op de burger. Dit heeft geleid tot een groeiende afstand tussen overheid en burger. Actieve burgers zijn een waardevol fenomeen met het potentieel radicale hervormingen af te dwingen.”
M.Pool
Ik heb de thesis van Verdel gedownload en grotendeels gelezen. Ik heb gezocht naar een Nederlandse versie. Niet gevonden tot nu toe. Kan SW zorgen voor een versie in het Nederlands?
Michiel van Parreeren
Op https://translate.google.com/?sl=en&tl=nl&op=docs kunt u het PDF document uploaden en dan wordt bijna alles vertaald. Het is niet perfect maar is toch nog redelijk leesbaar.
Henk Visser
Dit mag wel een van de meest waardevolle thesis genoemd worden uit de afgelopen decennia.
Het omschrijft in detail alle problemen rond de sector en benoemt expliciet de rol van de overheid hierin. Al enige jaren roep ik in diverse gremia dat Schiphol een ‘Staat in de staat’ is. Aardig te lezen dat Drs Rachelle Verdel dezelfde constatering heeft gedaan. Waardevol is ook dat zij het ‘Mainports voorbij’ rapport aanhaalt. Voor wie het (nog) niet gelezen heeft, hier enige citaten uit dit rapport.
“De vraag is echter of verdere investeringen vanuit maatschappelijk perspectief nog wel renderen als een bepaalde omvang, een bepaald marktaandeel of een bepaald maat- schappelijk doel bereikt is. De vraag kan ook anders gesteld worden. Wat is de
toegevoegde waarde van nog verder groeien?
Maar als er al voldoende vluchten zijn, zullen extra vluchten niet meer bijdragen aan de besluitvorming van [zo’n hoofdkantoor]. Het kan voor het bedrijf Schiphol nog meer omzet genereren, maar het toelaten van meer emissies voor die vluchten is bij een bepaalde grens niet meer logisch. Een luchthaven kan slachtoffer worden van zijn eigen succes, doordat de groei leidt tot congestie op de start- banen en in de terminals. Voor de nationale economie kan zelfs schade ontstaan als de investeringen in landzijdige bereikbaarheid (HSL, lokaal spoor, snelwegen) niet meer opwegen tegen de beperkte winst als vestigingslocatie. Hierdoor kun je vervolgens als land en als luchthaven minder aantrekkelijk worden dan bij een beperktere omvang (Didde, 1995)”.
De psychologische oorlogsvoering (treffend gekozen term) includeerd hier ook de rol van de rechtse media met voorop de luchtvaart propaganda machine ‘de Telegraaf’ en haar (TMG groep) zendgemachtigde affiliaten. De invloed van deze meest gelezen krant is niet te onderschatten.
Op 20 september kwam Ipsos met de uitslag van een onderzoek naar het vertrouwen in de politiek.
Maar liefst 61% gaf aan minder vertrouwen te hebben in de landelijke politiek. Corona gerelateerde zaken kunnen invloed gehad hebben. Maar het kan niet ontkent worden dat het luchtvaartbeleid veel Nederlanders wars maakt.
Wat mij het meest trof is de overeenkomst met de Amerikaanse politiek. Daar heeft het corporatisme een ijzeren greep op regionaal en federaal bestuur. Republikeinen en Democraten, ze zijn allen middels donaties gecorrumpeerd. Een huiveringwekkende situatie die door de bekende auteur Aldous Huxley, in zijn bestseller ‘A Brave new world’ wordt verklaart. Meer nog dan George Orwell wist hij een beeld te schetsen van de toekomst die ons nu bevalt.
Wanneer in de woekering van het kapitalisme de overheid zelf participeert in de vorm van aandeelhouder [in Schiphol] is het geen onpartijdig bestuursorgaan meer. Het dient niet langer het primaire algemene belang van het electoraat. Dan is het verworden tot een vazal van het industrieel complex. Gesteund door media en een leger van lobbyisten.
Deze, actuele, situatie (met een Rutte 4 in het verschiet) laat de mens de fundamentele waarde van de democratie overdenken.
De luchtvaartsector binden aan klimaat en gezondheid zou een progressief kernpunt zijn geweest als er een kabinet met PvdA en GL was gevormd. Nog eens vier jaar corporate neo-liberale eco-terreur onder de fietsende ‘manager’ Rutte laat weinig optimisme over. Dat is de vloek van democratie. Het kan zichzelf vernietigen (Hitler 1933) of het maatschappelijk sociale welzijn van de burger volledig ondergeschikt maken aan corporatisme.
Schiphol. Het VOC 2.0.
Willem
Geweldig artikel. Ook ik voel totale machteloosheid en ik wordt steeds kwader en het enige dat ik kan doen is BAS bellen en dat heeft totaal geen zin. Ik word echt gek van het lawaai.
Lobby-oma Winnie
Tips voor concrete acties nodig? Als Lobby-oma probeer ik ze allemaal…
– Meld al jouw klachten op vliegherrie.nl
– Sluit je aan bij je plaatselijke anti-Schiphol burgergroepering
– Spreek in bij jouw gemeenteraad
– Spreek in bij jouw provincie
– Inventariseer de klachten van jouw gemeente, breng deze vervolgens in bij je gemeente
– Doneer- als je de mogelijkheid hebt – aan de rechtszaken die tegen dit bedrijf worden gevoerd
– Praat met een plaatselijke journalist over de herrie
– Benader jouw plaatselijke HuisaanHuis blad en vraag of ze er een artikel aan wijden
Jaap
Mee eens. Je ziet ook dat als de bewoners een keertje niet met de luchtvaartsector meebuigen, het overleg, lees de ORS, meteen ten dode is opgeschreven.
Karien
Herkenbaar… En ik hoop dat ze gelijk krijgt: de actieve burger zal radicale hervormingen af weten te dwingen.
ReindeR Rustema
Voor je meedoet aan inspraak moet je weten wat het mandaat is van de procedure. Staat de meest radicale optie bij een 100% homogene inspraak inderdaad open? Zo niet, dan de faciliteiten (secretariaat, catering, zaaltjes) kapen om elkaar goed te leren kennen en actie te organiseren.
Over alle innovatie moet ook duidelijkheid komen. Eerst die innovatie en aantonen dat het het beloofde heil daadwerkelijk al brengt. Geen voorschot erop nemen.
Michiel
Ik ga hem lezen morgen. Ik heb een maand geleden besloten dat ik zo’n actieve burger wil worden/zijn. Ik weet niet hoe en ik weet niet wanneer maar die radicale hervorming moet er komen.
Henk Visser
Hoi Michiel,
Geweldig. Welkom in de club, vriend. Lees even de reactie van ‘Lobby-oma Winnie’. Of neem contact op met de SW redactie. Die kunnen je wegwijs maken.
Paul Sprangers
Bijzonder treffende analyse. Hulde!
Geldt ook 1 op 1 voor Maastricht Airport.
Klaas
Mooi dat onderzoeker Verdel in staat is om de al lang bij mij sluimerende onderbuikgevoelens over de klemmende greep van de luchtvaartsector op onze overheid zo goed te duiden.
Een idee om dit proefschrift onder 2e Kamerleden te verspreiden?