Burgers voor een gezonde leefomgeving en dus voor krimp van Schiphol

Rechtszaken

‘Luchtvaart moet mensenrechten gaan respecteren’

Desnoods procedeert Stichting RBV door tot aan het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (foto: Erich Westendarp via Pixabay)

4.9
(107)

“De gevolgen van vliegverkeer rond Schiphol voor omwonenden zijn door de Staat onvoldoende in kaart gebracht. Daarmee handelt de Staat in strijd met het recht op respect voor de persoonlijke leefomgeving en de lichamelijke integriteit. Ook handelt de Staat in strijd met de wettelijke en morele verplichting om toe te zien dat de hinder van vliegverkeer niet toeneemt maar afneemt of tenminste gelijk blijft.”

Deel op XDeel op Linkedin

Daaruit volgt dat de mate van overlast door vliegverkeer die de Nederlandse staat toestaat, onrechtmatig is. Het is de kern van het proces dat het topadvocatenbureau Prakken d’Oliveira aanspant tegen de overheid in opdracht van de Stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV).

De eerste stap in deze procedure is het opstellen en overhandigen van een sommatie aan het verantwoordelijke ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W). Dat is afgelopen woensdag gebeurd. Het ministerie heeft nu zes weken de tijd om maatregelen te nemen. Gebeurt dat niet, dan stapt RBV naar de rechter.

In de verdediging
Direct na het versturen van de sommatie stond de luchtvaartbranche, dit keer onder aanvoering van wethouder Jurgen Nobel uit Haarlemmermeer, op de achterste poten. De zaak zou volgens hem de verhoudingen op scherp zetten, kennelijk niet beseffende dat die verhoudingen al jaren verpest zijn door de alsmaar voortaande groeidrang van het luchtvaartmonster op de onmogelijke lokatie van het huidige Schiphol.

Dergelijke geluiden waren te verwachten gezien de ervaringen uit het verleden. Ook toen de luchtvaartsector afscheid nam van de Alders-tafel, waren het zogenaamd de omwonenden die roet in het eten gooiden. Diezelfde omwonenden die mokkend ruim dertig jaar akkoord waren gegaan met groei op groei en nu uiteindelijk eens een keer ‘nee’ zeiden tegen nog meer overlast en vervuiling.

Prakken d’Oliveira heeft een sterk betoog opgebouwd rond de casus Schiphol. Het kantoor toont gedocumenteerd aan dat er geen sprake is van afdoende bescherming van omwonenden tegen de overlast, vervuiling en gevaren van Schiphol, in tegenstelling tot de gemaakte afspraken.

Afspraken keer op keer aangepast
Duidelijk wordt gemaakt dat ‘afspraken’ keer op keer door overheid en luchtvaartsector gezamenlijk en eenzijdig zijn aangepast om verdere groei mogelijk te maken. Er is gedraaid met overeengekomen normen, net zolang totdat er weer meer vliegverkeer kon worden gefaciliteerd.

“Het Europese Hof heeft keer op keer bevestigd dat het bestaan van normen en een handhavingsstelsel alleen onvoldoende is. Zo’n systeem moet ook tijdig en effectief worden ingezet”, aldus het schrijven.

De sommatie staat uitgebreid stil bij de negatieve gevolgen van het vliegverkeer op de gezondheid van omwonenden. Langdurige blootstelling aan lawaai leidt tot chronische hart- en vaatzieken, stress en verhoogde bloeddruk. Die effecten worden zelfs door de internationale vlieglobbyclub ICAO onderkend, zo weet Prakken d’Oliveira.

Die effecten werden kortgeleden bevestigd in een Nederlands onderzoek door de GGD Kennemerland. Daaruit bleek onder meer dat veel omwonenden regelmatig te maken hadden met slaapverstoring.

Meer overlast dan berekend
“Dat onderzoek toont ook aan dat er veel meer mensen overlast ondervinden dan alleen de mensen binnen de door de overheid berekende geluidscontouren rond Schiphol.”

“Maar liefst 12 procent van de Nederlanders (2,1 miljoen personen) heeft te kampen met een geluidsbelasting door vliegverkeer dat boven de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie ligt.”

Het advocatenbureau hekelt de verouderde gegevens waarmee op het ministerie van I&W wordt gerekend. Zo wordt er geen rekening gehouden met de groei van het aantal omwonenden en zorgt de groei van het vliegverkeer voor extra veel hinder onder de routes naar de minst preferente banen. Sinds 2004 is de overlast dan ook met 60 procent toegenomen, aldus de sommatie.

100.000 keer 80 decibel
Op sommige plekken loopt het helemaal de spuigaten uit. Zo blijkt aan de noordzijde van Aalsmeer ongeveer de helft van alle 100.000 (!) overvliegende toestellen een geluidsniveau produceert van meer dan 80 decibel. “Zo’n piekbelasting is niet terug te vinden in de jaargemiddelden die worden berekend. De staat is daar regelmatig op gewezen.”

Al met al concludeert Prakken d’Oliveira dat de staat onrechtmatig handelt door omwonenden van Schiphol bloot te stellen aan deze “disproportionele hinder”. Bovendien zou het nieuwe luchthavenbesluit de situatie nog verder verergeren. Dat is des te schrijnender daar omwonenden geen enkele mogelijkheid geboden wordt in beroep te gaan tegen beslissingen over de luchtvaart.

Economisch belang niet onderbouwd
De inbreuk op de mensenrechten door Schiphol is niet eens goed onderbouwd, aldus de advocaten. “Het is aan de overheid om aan te tonen dat die inbreuken gerechtvaardigd zijn, maar de staat heeft nooit grondig onderzoek verricht om de economische belangen in kaart te brengen, inclusief de negatieve effecten zoals ziekteverzuim of verminderde productiviteit, gezondheidsschade of klimaatverandering.”

Sterker nog, recentelijk is een grondige maatschappelijke kosten-baten analyse opgesteld waaruit zelfs blijkt dat verdere groei van Schiphol leidt tot miljarden aan kosten voor de samenleving. Een krimpscenario, zo bleek, kan zeer gunstig uitpakken voor de welvaart in ons land.

Omwonenden eisen nu dat de staat een einde maakt aan de geluidshinder en slaapverstoring en het vliegverkeer rond Schiphol binnen de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie brengt, waarden opstelt voor de maximale individuele geluidsbelasting en de uitstoot van schadelijke stoffen wordt gereduceerd.

Was getekend in Aalsmeer op 30 augustus 2021. De kersverse demissionair minister Barbara Visser heeft tot 12 oktober de tijd om aan te geven welke maatregelen zij zal nemen om deze schendingen van mensenrechten te beëindigen. Zoniet, dan wordt de kwestie aan de rechter voorgelegd.

Interessant bericht? Overweeg aub een donatie via iDeal.

Wat vindt u van dit artikel?

Klik op een ster om het stuk te waarderen

Gemiddeld 4.9 / 5. Aantal stemmen: 107

Nog geen stemmen. Geef als eerste uw mening!

FavoriteLoadingSla dit artikel op in uw favorieten
  1. Namens alle overbelaste omwonenden

    “Ook handelt de Staat in strijd met de wettelijke en morele verplichting om toe te zien dat de hinder van vliegverkeer niet toeneemt maar afneemt of tenminste gelijk blijft.”

    Gelijk blijft? Ten opzichte van wanneer? Als het ten opzichte van Coronajaar 2020 is, dan lijkt me dit een goed plan. Maar ten opzichte van 2019? Dat is niet te doen qua geluidsbelasting voor iedere overbelaste omwonende in de wijde omgeving van Schiphol. En vergeet niet, dat een gelijkblijvende overlast zoals nu in 2021 ook niet te doen is (zie ook vliegherrie.nl).

    Ik hoop dat ze in de stukken van de rechtszaak dit goed gaan definiëren! Gelijk blijven kan naar mijn mening niet de insteek zijn van de rechtszaak.

    6
    • Gerard

      Het bericht over de start van het juridisch aanpakken van schiphol is het mooiste bericht sinds tijden! Top! Ik ben het wel erg eens met deze reactie dat er geen sprake kan zijn van gelijkblijvende hinder. Het moet echt duidelijk minder.

      5
  2. mcp

    Zondagochtend 5 september lekker nazomer. Balkondeur open gezet. 10 minuten later maar weer gesloten. KLM van Amsterdam naar Brussel. Want we zullen en we moeten vliegen. Auto duurt te lang. Trein duurt te lang. Haast, geen geduld en goedkoop. Van Amsterdam naar Brussel. Met het vliegtuig. Van de KLM.

    3
  3. Josje

    Wat mij nogal bevreemdt is dat bij ‘gerechtvaardigde inbreuk’ economische belangen worden genoemd. Daarmee kom je meteen in een economisch discours terecht en bij een kosten-batenanalyse. Terwijl het toch niet zo kan zijn dat als al die vluchten maar genoeg economisch nut opleveren ernstige en structurele schending van welzijn en gezondheid geoorloofd zou moeten zijn. Dat je dagelijks met 80 dB boven woonhuizen mag scheuren als het geld binnenbrengt, dat is nu juist waar de wet burgers tegen moet beschermen omdat zij als individu te zwak staan tegenover machtige partijen, inclusief de staat. Bij een gerechtvaardigde inbreuk denk ik aan calamiteiten zoals noodlandingen of een oorlogssituatie. Een situatie van nood breekt wet. En niet aan een economische belangenafweging.
    Ik ben geen jurist, maar het lijkt me dat Prakken D’Oliveira onterecht voorsorteert op een economische discussie en in plaats daarvan met overtuiging de rechten van burgers als uitgangspunt moet nemen.

    8
    • Harmen Breedeveld

      Beste Josje,

      Als ik het goed begrijp is de rechtszaak is gebaseerd op artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De Nederlandse Staat is verplicht zich te houden aan dit verdrag. Dit is de basis voor de rechtszaak.

      Hier is de tekst van artikel 8:

      Artikel 8. Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven
      1Een ieder heeft recht op respect voor zijn privé leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.

      2Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van dit recht, dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid of het economisch welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

      Dit artikel zegt in het eerste deel dat iedereen, dus ook de staat, het leven van burgers, waaronder in de woning, moet respecteren. Dat is de basis voor de rechtszaak.

      Maar in het tweede deel staat dat het openbaar gezag – dat is dus de Staat – hierop toch mag ingrijpen voor bepaalde doelen. Daaronder valt het economisch welzijn van het land.

      Dat wordt dus de verdediging van de Staat in deze rechtszaak: Schiphol is van groot economisch belang voor Nederland, en dus is de inbreuk op het leefgenot van de omwonenden acceptabel.

      Daarnaast zal de Staat argumenteren dat de overheid en de luchtvaart al veel doen, en nog meer van plan zijn, om de overlast te beperken.

      Een sterke rechtszaak tegen de Staat wil dus enkele dingen argumenteren:

      1.) De overlast voor de omwonenden is zodanig groot dat deze niet meer in verhouding staat ten opzichte van de economische voordelen die Schiphol biedt in de huidige vorm.

      2.) De economische voordelen van Schiphol zijn niet zo groot als vaak wordt aangenomen.

      3.) De Staat faalt telkens weer in het invoeren en handhaven van maatregelen om de overlast effectief te beperken en om de rechten van de omwonenden te respecteren.

      Met andere woorden: om deze rechtszaak succesvol te laten zijn, MOET het economische aspect van de situatie besproken worden. De rechter zal absoluut dit meewegen, en als de rechtszaak dit niet aankaart, dan is de rechtszaak bij voorbaat al verloren.

      Daarnaast MOET het argument gemaakt worden dat de overheid de rechten van de omwonenden niet respecteert – en daarin telkens opnieuw faalt – en dat de rechten van de omwonenden op zodanig grote en aanhoudende schaal geschonden worden dat drastische maatregelen vereist zijn.

      Alleen zo maakt de rechtszaak een kans.

      Dit is zoals ik de rechtszaak lees en begrijp. En ik steun de rechtszaak van harte.

      Het gaat jaren duren – vijf, zes jaar is heel waarschijnlijk – maar dit is de meest kansrijke optie om Schiphol eindelijk te dwingen tot echte maatregelen: krimp van het aantal vluchten en een radicale inzet op minder overlast, bijvoorbeeld door middel van een einde aan nachtvluchten.

      Ik ben voor het eerst optimistisch dat Schiphol kan worden vastgepind: de klimaatcrisis, de steeds mondiger wordende burger, de nieuwe trend van civiele rechtszaken om de Staat te dwingen anders op te treden (denk aan Urgenda!), de voortschrijdende inzichten in de hoge menselijke en maatschappelijke kosten van geluidsoverlast en vervuiling, ze leiden er allemaal toe dat de politieke en maatschappelijke situatie verschuift.

      Het einde van de groei van Schiphol is in zicht. Wie weet kunnen we Schiphol zelfs dwingen te krimpen.

      Geen nachtvluchten en een echte reductie van het aantal vluchten … dat zou een zegening zijn voor alle omwonenden!

      Ik roep iedereen op zich aan te sluiten bij deze rechtszaak! Dat kan met een kleine donatie, ik heb 25 euro gedoneerd. En je kan je ook aansluiten zonder donatie!

      Samen staan we sterk.

      10
      • Josje

        Dank voor uw toelichting. Ik ben hier toch verbaasd over, dat een ingreep van de staat als dit noodzakelijk is voor economisch welzijn (‘voorzover in de wet voorzien’, benieuwd wat dat hier moet betekenen) een inbreuk op het recht van een ongestoord privéleven kan billijken.
        Tegelijk heeft diezelfde overheid volgens dit artikel de bescherming van de gezondheid en van rechten en vrijheden van anderen (hier dus de gedupeerden van de luchtvaart) tot taak. Dus al kom je toch in een belangenafweging terecht, je kunt m.i. moeilijk beweren dat de groei van Schiphol ten behoeve van het economisch welzijn van de natie een grotere noodzaak zou zijn dan de bescherming van de gezondheid en het recht op een ongestoord leven van burgers. Bovendien denk ik dat burgers, tenzij ze economisch gebrek lijden, het toegerekende profijt van dat economisch welzijn kunnen missen als kiespijn op het moment dat hun dagelijks leven wordt vergald door vliegtuigoverlast. Met andere woorden, economisch welzijn dat voor een aanzienlijk deel van de bevolking afbreuk doet aan het algehele welzijn heeft een sterk verminderde reikwijdte.
        Gezien de ernstige impact van continue geluidshinder op het geestelijk en lichamelijk welbevinden van mensen zou het overigens ook niet vreemd zijn art. 3 EVRM in beschouwing te nemen: ‘Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen’. Een melder op Vliegherrie.nl vergeleek het voortdurend blootgesteld worden aan geluid daadwerkelijk met een bestaande foltermethode.
        Ik ben het verder helemaal eens met uw inschatting. Al hoop ik dat de zaak geen vijf of zes jaar hoeft te duren. Misschien simplistisch, maar het lijkt mij evident dat het onhoudbaar is dat de luchtvaart de levenskwaliteit van mensen zo ernstig kan aantasten als nu (met overvloedig bewijs) het geval is.

        2
    • Henk Visser

      Beste ‘Josje’,

      Ik ben het in grote lijnen helemaal met u eens.
      Echter, de rechten van burgers, zoals omschreven in grondwet artikel 21, botst op de economische
      belangen van de luchtvaartsector. In cohesie is het proces dus aangespannen.

      De hele sector is de afgelopen decennia onder opeenvolgende rechtse regeringen, met steun van ideologische gelijkgezinde media, uitgegroeid tot een moloch. Een staat in de staat. Met een eigen veiligheidsdienst dat militaire trekjes heeft. En er niet voor schuwt protestanten binnen de Schiphol corridor hardhandig te verwijderen. Helaas ben ik daar getuige van geweest tijdens de acties op Schiphol Plaza in 2019.
      Wat ik al jaren poog duidelijk te maken aan actiegroepen, w.o. het SOS in Zaanstad, waar ik in participeer, is dat de hele luchtvaartproblematiek niet op zichzelf staat. Het is geïntrigeerd in een globaal massa transport en communicatie systeem dat door vrijstelling van verplichtingen en handhaving het Corona virus mondiaal heeft kunnen verspreiden. Hoe anders kan een virus zo snel de wereld bevleugelen?

      De grondwet voorziet in de bescherming van de burger. Maar wat als de overheid deze check & balance voorziening misacht? En, erger, hier niet op afgerekend wordt. Dan glijdt Nederland af naar de situatie die nu in de VS heerst.

      Artikel 21 van de grondwet zegt:
      ‘’De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.’’

      De groei van de luchtvaart staat in schril contrast met dit fundamentele artikel dat in 1815 is geformuleerd en nooit had kunnen voorzien welke impact de industriële revolutie en luchtvaart zou hebben op de hedendaagse maatschappij. Het bestond immers in die tijd nog niet.

      Gemeten naar de formulering van artikel 21 en de schaamteloze minachting door huidige regeringen komt mij een treffende uitspraak van de filosofe Hannah Arendt te boven.
      “ Wanneer mensen van hun rechten beroofd worden creëert het tegelijk een legaal en fysiek mechanisme om [mensen] rechten tot een privilege te verheffen. En privileges kunnen ten allen tijden worden afgenomen. “

      Dit ter overdenking.

      2
      • Josje

        Ik was ook aanwezig bij die demonstratie op Schiphol Plaza waarbij vreedzame demonstranten hardhandig werden verwijderd door de marechaussee en met politiebusjes in de middle of nowhere werden gedumpt. Een keurige dame vlak naast mij die beschaafd een actieleus riep werd aan haar mouw weggesleept; het had mij ook kunnen gebeuren. Alleen al het machtsvertoon was intimiderend. Heel deprimerend om met eigen ogen te zien dat de rechtsstaat niet meer wordt gerespecteerd. De demonstratie was verboden omdat die de doorstroming ter plekke zou belemmeren, maar een weekje later mocht er wel een orkestje optreden precies op diezelfde plek. Dat de Schiphol cs de hand boven het het hoofd wordt gehouden door de overheid werd mij toen wel duidelijk.

        4
  4. Rick Jansen

    Die sterren zijn onduidelijk. Blijkbaar als ik de eerste ster klik is dat meteen een 1 ster waardering. Dat was niet de bedoeling. Ik verwachtte ze allemaal aan te kunnen zetten.

Geef een reactie op Reactie annuleren

Translate