Burgers voor een gezonde leefomgeving en dus voor krimp van Schiphol

Milieuvervuiling

Bestuurders kijken strak weg van alarmerende rapporten over Schiphol

Schiphol verkeerstoren

foto via Wikimedia

4.9
(111)

De gevaren van luchtverontreiniging door Schiphol zijn veel groter dan eerder gedacht. Dat blijkt uit recentelijk verschenen rapporten van onder meer de Gezondheidsraad, het RIVM én TNO. Bestuurders weten het, maar doen er niets aan.

Deel op XDeel op Linkedin

Hoe ver de wereld van bestuurders afstaat van de wetenschap, blijkt uit het gebrek aan acties van de provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlemmermeer. Terwijl de provincie met veel tamtam aankondigt dat de “luchtkwaliteit in Noord-Holland steeds beter wordt”, vertellen wetenschappers een heel ander verhaal.

“Om de blootstelling aan ultrafijnstof te verminderen, moet de uitstoot van verbrandingsmotoren omlaag. De luchtvaart kan de uitstoot verminderen door te kiezen voor kerosine met een lager zwavelgehalte”, vertelt professor dr ir Bert Brunekreef, emeritus hoogleraar milieu-epidemiologie en erelid van de Gezondheidsraad.

Kerosine met een lager zwavelgehalte is slechts een paar cent per liter duurder, en wordt desondanks nauwelijks ingekocht door de vliegmaatschappijen. Provincie noch gemeente verlangen actie van het ministerie om deze eenvoudige maatregel af te dwingen.

Luchtvaart geen onderdeel akkoord
Dat is ook geen wonder voor kenners van het Schone Lucht Akkoord waarover de provincie graag de loftrompet steekt. Ultrafijnstof en het vliegverkeer komen immers nauwelijks voor in dat akkoord. Professor Brunekreef vindt dat daar veel meer aandacht voor moet komen: “Ik neem aan dat dit wordt besproken tijdens de komende bijeenkomsten van de deelnemers.”

Pikant is dat de gemeente Haarlemmermeer – de thuisbasis van Schiphol – helemaal niet meedoet aan het Schone Lucht Akkoord. Niet zo vreemd, gezien de abominabele luchtkwaliteit in die gemeente als gevolg van de honderdduizenden starts en landingen ieder jaar.

Veel rode kruisjes bij de luchtkwaliteit in de gemeente Haarlemmermeer (bron: Datarapport Luchtkwaliteit Haarlemmermeer 2021 door GGD Amsterdam)

Eind vorige maand publiceerde TNO een onderzoek waaruit blijkt dat de huidige normen voor ultrafijnstof ontoereikend zijn. Die normen worden weliswaar steeds beter gehaald, maar er wordt geen winst geboekt op het gebied van de gezondheidseffecten.

De reden is dat door het Schone Lucht Akkoord wél wordt gewerkt aan het terugdringen van fijnstof, maar niet aan het reduceren van het veel kleinere en schadelijker ultrafijnstof. De gemeten hoeveelheden fijnstof nemen daardoor af, maar het aandeel van het gevaarlijker ultrafijnstof groeit juist.

Miljarden aan maatschappelijke kosten
“Als TNO vinden we dat een verontrustende situatie. Momenteel is het weliswaar mogelijk om de fijnstofnorm netjes te halen, maar de gezondheidsrisico’s zijn hiermee niet verholpen. Het gaat om risico’s met verstrekkende gevolgen: jaarlijks overlijden er in Nederland nog altijd 9.000 mensen vroegtijdig doordat ze aan fijnstof zijn blootgesteld. De gezondheidsproblemen leiden tot directe zorgkosten van ongeveer een half miljard euro per jaar. De sociale kosten liggen nog vele malen hoger: naar schatting 10 tot 15 miljard euro per jaar”, aldus TNO in het rapport Fijnstof: norm gehaald, probleem niet opgelost.

Hierbij gaat het dan nog alleen maar over fijnstof, stikstofoxyden en koolmonoxide, de echt gevaarlijke ‘zeer zorgwekkende stoffen’ (ZZS) zijn niet eens opgenomen in het Schone Lucht Akkoord en in de hoera-berichten van de provincie.

Die ZZS zijn stoffen die een bewezen schadelijke invloed hebben op de gezondheid en de natuur. Een belangrijk deel van de ZZS is kankerverwekkend.

Ondanks al deze constateringen meent de provincie dat grote stappen vooruit worden gezet. In de eigen rapporten worden metingen echter naast verouderde normen gelegd. Die zijn inmiddels achterhaald en vervangen door normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die veel strenger zijn. Afgezet tegen de nieuwste inzichten is de luchtkwaliteit ronduit slecht.

Lagere concentraties ook schadelijk
De nieuwe normen zijn niet uit de lucht gegrepen. “Het is niet voor niets dat de WHO nu met strengere normen komt. Sinds de laatste uitgave in 2005 is er wereldwijd veel onderzoek gedaan naar de invloed van luchtverontreiniging op gezondheid en sterfte. Toen ontstond het vermoeden dat vervuilende stoffen in de lucht in veel lagere concentraties schadelijk zijn dan we tot dan toe dachten”, aldus hoogleraar Gerard Hoek van de Universiteit van Utrecht in de publicatie Nieuwe WHO-richtlijnen voor luchtkwaliteit liegen er niet om.

“In 2015 is de WHO daarom een uitgebreid proces gestart om te kijken of de richtlijnen moesten worden herzien. De WHO-richtlijnen die er nu liggen, hoe streng ook, zijn het resultaat van zes jaar zorgvuldig onderzoek en moeten in mijn ogen dan ook heel serieus worden genomen”, aldus Hoek.

“Een goede eerste stap zou zijn dat de Europese Unie de normen voor luchtkwaliteit bijstelt. Die normen zijn namelijk juridisch bindend en veel te soepel als het gaat om de gezondheid van mensen.”

Haarlemmermeer doet bewust helemaal niets
Terwijl de provincie in ieder geval nog enige inspanningen verricht om de lucht schoner te krijgen, wil de thuisgemeente van Schiphol helemaal van niets weten. Deelname aan het gemankeerde Schone Lucht Akkoord gaat het bestuur daar al te ver. In maart 2021 deden D66 en GroenLinks nog een poging met een motie voor deelname, maar die werd door de raad afgeschoten.

Het college van burgemeester Marianne Schuurmans en wethouders wil eerst een eigen ‘visie luchtkwaliteit in relatie tot volksgezondheid’ opstellen. Dat wordt uiteindelijk een waar meesterwerk van maar liefst anderhalve pagina waarin de kwestie opnieuw vooruitgeschoven wordt. Het lijkt B&W een goed plan om te wachten op de nieuwe Omgevingswet.

Bij de invoering van die steeds maar weer uitgestelde wet wil Haarlemmermeer een eigen Omgevingsvisie lanceren. Daarvan staat dan al een groot deel op papier, waaronder een paragraaf waarin is opgenomen dat gezonde lucht een belangrijke basisvoorwaarde is voor wonen, werken en gezondheid.

Wachten op het Rijk
Er staat ook in dat in de Haarlemmermeer geen wettelijke normen voor de luchtkwaliteit overschrijdt “op locaties waar de gemeente het bevoegd gezag is”. Dat geldt dus niet voor Schiphol, veruit de grootste bron van ultrafijnstof binnen de gemeente. De gemeente doet niets behalve wachten op de Rijksoverheid.

In de Omgevingsvisie staan ware pareltjes van bestuurlijke newspeak. “We streven naar betere luchtkwaliteit en het beperken van geluidsoverlast door de aanpak van grondgeluid en beperking van nachtvluchten.” In Haarlemmermeer stoten vliegtuigen kennelijk alleen ‘s nachts gevaarlijke stoffen uit. Maatregelen die echt iets kunnen betekenen voor de luchtkwaliteit zijn in de hele visie niet terug te vinden.

Wel rekent Haarlemmermeer zwaar op de technofixes van de vliegindustrie. “We moeten zorgen dat alle luchtvaartpartijen – Rijk, Schiphol, KLM en LVNL – blijven inzetten op innovaties zodat vliegtuigen en voertuigen minder uitstoten.”

College spreekt zichzelf tegen
Opmerkelijk is dat dit lijnrecht staat op de zienswijze die de gemeente Haarlemmermeer instuurde op het concept van de nieuwe Luchtvaartnota. Daarin viel te lezen: “Bij gezondheid ligt de nadruk in de nota vooral op geluid en maar zéér beperkt op luchtkwaliteit en geuroverlast. Hoe wordt in de Luchtvaartnota aandacht besteed aan de andere effecten van luchtvaart op de gezondheid?”

Ondertussen probeert de GroenLinks-fractie in Haarlemmermeer op 30 juni jongstleden te redden wat er te redden valt en dient een motie in om – naar aanleiding van het recente en alarmerende RIVM-rapport – ultrafijnstof alsnog op de agenda van de gemeenteraad te krijgen. Die motie wordt vervolgens afgeketst.

Een bizarre situatie: terwijl Gezondheidsraad, TNO en RIVM in kort tijdsbestek de noodklok luiden, wil de gemeenteraad in de meest getroffen gemeente niet eens over de problematiek praten. De gezondheid van de eigen burgers is kennelijk niet belangrijk genoeg voor de meerderheid van de raadsleden.

Vechten tegen de bierkaai
In het licht van deze besluitvorming is het niet zo vreemd dat twee weken geleden Maaike Ballieux opstapte als fractieleider van GroenLinks in Haarlemmermeer. “Vanuit mijn controlerende rol heb ik nooit geschroomd milieu- en gezondheidszaken aan de orde te stellen, ook als dat stuitte op weerstand binnen het gemeentebestuur. Ik heb vaak de aandacht gevraagd voor dossiers als de PFAS-vervuiling, de zeer zorgwekkende stoffen en het ultrafijnstof.”

Tevergeefs, zo concludeert het inmiddels afgetreden raadslid. “Er wordt niet geluisterd, terechte zorgen worden weggewuifd, er worden geen zorgvuldige afwegingen gemaakt, er wordt niet gekeken naar maatschappelijke effecten. Naar bezorgde inwoners en organisaties wordt niet geluisterd”, aldus de analyse van Ballieux in haar afscheidsbrief.

Interessant bericht? Overweeg aub een donatie via iDeal.

Wat vindt u van dit artikel?

Klik op een ster om het stuk te waarderen

Gemiddeld 4.9 / 5. Aantal stemmen: 111

Nog geen stemmen. Geef als eerste uw mening!

FavoriteLoadingSla dit artikel op in uw favorieten
  1. ir. B. van Marlen

    Men heeft wel degelijk ‘visie’: namelijk het ondersteunen van de vervuilende bedrijven met de aandeelhouders, het ondersteunen van een failliet verdienmodel gebaseerd op verschuiving van externe kosten naar de toekomst, het bevorderen van veel te goedkope pretreizen en tenslotte het ontwijken van verantwoordelijkheid. Helaas niets betreffende verbetering van de leefomgeving en zorg om het klimaat. Welkom bij rechts Nederland!

    6
  2. H bierma

    Naar de rechter!

    3
  3. Johan

    Dit is het soort artikel wat ik bijzonder waardeer van schipholwatch. Een gedegen analyse gebaseerd op shockerende feiten.

    Met al deze problemen wordt een ding steeds weer duidelijk. De kiezer moet een ander college kiezen door op andere partijen te stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Ik denk namelijk dat als de kiezer dit weet, dat ze wel degelijk anders zullen stemmen.
    Maar zolang zelfs de meerderheid van aanwezigen op een anti Schiphol overlast bijeenkomst hun hand opsteken op de vraag of zij afgelopen jaar met het vliegtuig op vakantie geweest zijn hebben we nog een lange weg te gaan.
    Zolang de millennials drie vier keer per jaar met het vliegtuig op vakantie gaan omdat ze ook wat van de wereld willen zien, hebben we nog steeds een lange weg te gaan.
    Zolang mensen even met het vliegtuig naar Oostenrijk gegaan om de Grand prix te zien….
    Zo kan ik nog wel even doorgaan.
    Werkelijke beprijzing van het vliegverkeer zonder uitzondering zou wellicht het vliegverkeer wat kunnen reduceren. Hef accijnzen op de kerosine, hef BTW op de vliegtickets. En doe er een stevige milieuheffing op.
    Het zal goed zijn als een retourtje Verenigde Staten €3000 zou kosten. En een retourtje Oostenrijk €750. In plaats van de belachelijke drie tientjes zoals je dat nu vaak bij aanbiedingen ziet.

    13
  4. Eef

    Nog even afwachten dan weert de wal het schip(hol) vanzelf …
    Als onze “nationale trots” blijft presteren zoals ze nu doen kiest geen mens meer voor een vakantie vanaf Schiphol !

    8
  5. Johannes

    Wat houdt de motie Schone Lucht in?

  6. Bas van den Born

    Motie schone Lucht is nu wel aangenomen
    Met meerderheid van 2e kamer,
    Er worden geen uitzonderingen meer toegestaan

    11

Geef een reactie op Reactie annuleren

Translate