WOB-verzoeken, ingediend tijdens de coronacrisis, geven een ontluisterend inkijkje in de vergaande verstrengeling van het ministerie van Infrastructuur (I&W) met de vliegindustrie. De sector heeft het voor het zeggen in Den Haag.
Een WOB-verzoek is een vraag om informatie aan de overheid, mogelijk gemaakt door de Wet openbaarheid bestuur (WOB). Tijdens de coronacrisis werd het ministerie van Volksgezondheid (VWS) bedolven onder dergelijke verzoeken en ging het onwettelijk over tot het bundelen van verzoeken.
Dat leidde tot een groot aantal zeer lijvige documenten, die deels onderstrepen hoe groot de invloed van de luchtvaartsector is in Den Haag.
I&W gepikeerd over VWS
Zo vonden we een passage waarin I&W zeer gepikeerd lijkt over een stap van VWS om van transperpassagiers voortaan ook een negatieve covid-test te eisen. Lange tijd was dat niet het geval en werd besmette overstappers geen strobreed in de weg gelegd op Schiphol.
De minister vindt het een “ingrijpende stap”, die “niet goed is gegaan”. Het eisen van een negatieve testuitlslag heeft “ingrijpende consequenties voor airliners en Schiphol, waardoor ze minder aantrekkelijk zijn”.
De gezondheid van Nederlandse passagiers, die in dezelfde vliegtuigen worden vervoerd als overstappers, lijkt er niet toe te doen voor I&W. Ook het personeel op Schiphol dat wordt blootgesteld aan de niet-geteste passagiers lijkt onbelangrijk. Of het belang van alle andere sectoren die destijds al hermetisch gesloten waren.
De minister had hierover contact met KLM-topman Pieter Elbers, getuige het weggelakte deel uit de informatie. Wat Elbers te melden had, is blijkbaar niet geschikt voor openbaarmaking.
Aangenomen motie genegeerd
Op het hoogtepunt van de pandemie nam de Tweede Kamer een motie aan voor strengere testregels. Niet langer zou een test maximaal 72 uur voor de vliegreis negatief mogen uitpakken, maar zou het veiliger zijn om ten hoogste 36 uur voor de reis te testen.
De minister wil daar niet aan, omdat “airliners hebben aangegeven dat 36 uur niet uitvoerbaar is”. Ze wil er niet aan meewerken omdat Europabreed voor de 72 uur is gekozen. “Die harmonisatie helpt ons in argument”, zo stelt zij in het overleg waarin wordt gezocht naar mogelijkheden om de wens van de Kamer niet in te willigen.
Hoewel heel Nederland thuis zit opgesloten, bedrijven gesloten blijven en het openbare leven goeddeels stilligt, wil de luchtvaartsector niet eens overwegen om het aantal passagiers tijdelijk terug te dringen.
“Schiphol zegt dat aan de volumeknop niet gedraaid kan worden”, meldt de respons op een mogelijke maatregel het virus in te dammen. De ambtenaren snappen dat dit wat al te kras is uitgedrukt, en geven een voorbeeld op basis waarvan wel degelijk van tijdelijke inperkingen sprake kan zijn.
Een andere maatregel die werd onderzocht is het opleggen van beperkingen aan de bezettingsgraad van vliegtuigen. Dat voorstel is al vroeg van tafel geveegd door de vliegindustrie.
Om dat te rechtvaardigen wordt een uitspraak van gezondheidsinstituut RIVM afgestoft waarin het instituut nota bene aangeeft dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de werking van HEPA-filters. “Hoewel het effect van de ventilatiesystemen in vliegtuigen – bij optimaal gebruik – op de overdracht van Covid-19 niet wetenschappelijk is onderzocht, is het plausibel dat [..] een beperking geeft van het risico op overdracht.” De cursivering in deze zin is van de hand van onze redactie.
Opmerkelijk, temeer daar de minister meerdere malen had beweerd dat de werking van de beroemde HEPA-filters tegen covid-verspreiding wél wetenschappelijk onderzocht zou zijn.
Bij kerkdiensten wél op anderhalve meter
Dat de luchtverversing wel moet aanstaan om überhaupt iets te hebben aan de HEPA-filters, lijkt evident. Een opmerkelijk document tussen de WOB-stukken is dan ook een overzicht van maatregelen die vliegbedrijf TUI treft om passagiers te beschermen.
“De ventilatie wordt maximaal aangezet zodra passagiers aan boord komen, zodat zij niet langer dan 30 minuten zonder zitten.” Dertig minuten zonder, terwijl de covid-app van VWS rekening houdt met besmettingsgevaar vanaf 15 minuten in de omgeving van een drager van het virus. Ter illustratie: dertig minuten is de helft van de veel bekritiseerde kerkdiensten op de Veluwe waar gelovigen wel op anderhalve afstand van elkaar zaten.
KLM blijkt niet te verlegen om het ministerie al vooraf te vragen om vergaand mee te werken aan nieuwe uitzonderingen voor zichzelf. Hoewel het bedrijf nog niet weet, wat de vragen aan de overheid zullen zijn, wil het zichzelf wel alvast verzekeren van het “dynamisch, effectief en efficiënt meeschakelen als het gaat om aanvragen en verlengen van ontheffingen” door het ministerie.
Deze passage roept ook direct de vraag op over welke ontheffingen op dat moment al beschikt, gezien de vraag om soepelheid bij verlengingen.
Blind vertrouwen in de sector
De WOB-stukken scheppen een beeld van een ministerie van I&W dat op afroep van de vliegindustrie in het gelid springt en kritiekloos overneemt wat de branche haar voorschotelt. Het lijkt blind vertrouwen.
Daarbij sneuvelen veelal belangen van anderen, zoals die van thuispassagiers die naast ongeteste overstappers moeten plaatsnemen of die van werknemers van Schiphol die met besmette overstappers in contact komen.
Om nog maar te zwijgen over de belangen van andere sectoren die maandenlang potdicht zaten en waarvan opening verder weg leek naarmate er minder eisen gelden voor de luchtvaart waardoor de virusimport kon voortduren.
De gang van zaken die te construeren valt uit de WOB-stukken ligt volledig in lijn met de manier waarop de overheid de luchtvaart ook faciliteerde vóór de coronapandemie: de vliegindustrie moet ten koste van alles doorgang vinden, al lijdt dit tot grote schade aan de leefomgeving, de volksgezondheid, het klimaat en de natuur. Hoe lang nog?
Voor wie zelf eens wil snuffelen in de WOB-stukken, kan ze hier en hier vinden, respectievelijk 276 en 389 pagina’s. Vindt u meer opmerkelijke passages, stuur ze ons gerust toe via [email protected], liefst met het paginanummer erbij. Het zijn immers pdf-documenten die grotendeels niet te doorzoeken zijn. Waarschijnlijk om het de WOB-verzoekers ‘makkelijk’ te maken.
ir. B. van Marlen
De studie van Menno Huijs liet dit ook al zien, I&W en het kabinet zijn twee handen op een buik! Ook het boek van Ties Joosten laat hierover geen twijfel over.
Jammer dat zoveel zaken nog mogen worden weggelakt. Dit lijkt op geen enkele manier op werkelijk openbaar maken. Hoe verzint men kreten als: “dynamisch, effectief en efficiënt meeschakelen”? Is er dan geen enkel fatsoen?
De maatschappelijke kosten van de pandemie, grotendeels veroorzaakt door de luchtvaart, worden al tijden afgewenteld op de samenleving (Zie ‘Corona en vliegen’ op mijn blog), mede ondersteund door het vorige (en te verwachten huidige) kabinet. Hetzelfde geldt voor de klimaatkosten en de gezondheidskosten door het scheppen van een steeds onleefbarere omgeving.
Ik noem dit abject en onethisch handelen, wat strafbaar moet worden gesteld!
Inmiddels komt omikron variant BA.2 (1.5 x besmettelijker) er alweer aan, en je moet niet gek opkijken als we tegen het eind van dit jaar de zaak weer op slot moeten gooien (behalve Schiphol natuurlijk).
Hoe lang gaan we dit nog pikken?
Roland
Ik zou u graag nog véél meer sterren willen geven, helaas kan dat niet.
Sinds het uitbreken van de pandemie is duidelijk dat deze zonder toedoen van
de luchtvaart NOOIT in deze omvang zou hebben kunnen plaats vinden, met miljoenen
doden als gevolg. En wat doen de overheden, met name Rutte: MILJARDEN belastinggeld
er tegen aan smijten opdat de sector open kon blijven en VOORAL alle nieuwe COVID-varianten klakkeloos naar Europa kon brengen -BRAVO! Als je er ook maar één seconde over nadenkt kom je tot de conclusie dat dit tot het ergste hoort wat de Nederlandse overheid ooit gepresteerd heeft, maar je hoort er niemand over…
Bovendien wordt inmiddels VOLSTREKT NORMAAL GEVONDEN dat meer dan 100.000 Nederlanders dagelijks VERKRACHT worden in hun recht op een gezonde leefomgeving en ongestoord woongenot, zoals in Europese wetgeving vastgelegd. Maar dit megabedrijf zonder milieuvergunning en bewezen overtredingen waar nooit op gehandhaafd is en wordt geacht de komende decennia te groeien en te groeien – WAT EEN WAANZIN!!!!!!!!!!!!!!
flip
Dank voor dit artikel. PDF jes zijn met (gratis) adobe-reader of een OCR (Optical Character Recognition) programma direct te onderzoeken, dat kan veel tijd schelen.
Ad
niks nieuws onder de chemtrails.
Wel goed om de bewijsvoering van die innige vervlechting van de luchtvaart met de partij van het Vrije Verdienmodellen Doordrukken op orde te krijgen / hebben.
Johan
Deze gang van zaken verbaast mij helemaal niets. Ook tijdens de pandemie blijven de vliegtuigen bij mij gewoon overvliegen. Je ziet het bij discussies over bouwen onder uitvliegroutes (Amstelveen was laatst in het nieuws). Daar is de inspectie van het ministerie ook altijd op de hand van de vlieg industrie.
Het feit dat het luchthaven indeling besluit domweg grote zones rondom Schiphol tot verboden gebied voor woningbouw verklaart. Daarmee grondposities van bedrijven en particulieren nagenoeg waardeloos maakt zonder enige vorm van compensatie.
Tegelijkertijd betalen deze partijen gewoon belasting waarmee de vlieg industrie letterlijk in de lucht gehouden wordt.
Ik vraag mij oprecht af of de ambtenaren die bij dit ministerie werken nog wel begrijpen wat algemeen belang is.
Wat mij betreft gaat er een grote zuivering plaatsvinden bij dit ministerie. De hele top vervangen. Alle beleidsambtenaren vervangen en de inspectie voor luchtvaart in zijn geheel vervangen.
Maar het feit dat een vvd-minister wederom de scepter zwaait op dit ministerie, maakt niet bepaald dat ik daar veel vertrouwen in heb.
Dat de vorige minister van financiën in 2017 voor driekwart miljard aandelen in de failliete KLM gekocht heeft geeft ook geen vertrouwen in een eerlijke oplossing.
De eerlijke oplossing zou zijn sluiten van 3 van de 5 landingsbanen. Vrijgeven van de belemmeringen zones uit het luchthaven indeling besluit.
Stoppen van transfer vluchten.
Beperken van reguliere vluchten. Met een milieu beprijzing de tarieven van vliegtickets in lijn brengen met hun milieu impact.
Per saldo maximaal 100000 vluchten per jaar.
Haes
Velen verbaasden zich al eerder over de wijze waarop schiphol tijdens corona steeds de dans leek te ontspringen. Steeds weer dat hardnekkig terugkerende beeld van dweilen met de kraan open. Het is heel goed dat die indrukken nu onderbouwd kunnen worden. Komplimenten! Voor integere bestuurders en politici kan dit tot maar een konklusie leiden. Het ministerie van IW is tot op het bot korrupt, een mestvaalt waar de bezem doorheen moet. Je houdt echt je hart vast als je bedenkt wat het betekent als deze criminele bende ongehinderd door kan gaan met haar onwettige praktijken rond schiphol. Een parlementaire enquete is wel het minste.
Hans S.
Vraag: hoe heeft Corona zich zo snel over de wereld kunnen verspreiden?….
Josje
Of het nu sluwheid is van de gewezen minister of blind vertrouwen in de luchtvaartsector, haar rol getuigt in elk geval van vergaande incompetentie. Algemeen belang? Nooit van gehoord. De ambtenaren zijn duidelijk ook geheel ingekapseld in de netwerkbubbel. Midden in een heftige wereldwijde pandemie: ‘Het gaat om het aantrekkelijk houden van ‘airlines” en ‘als je door een filter heen bent kom je er niet zomaar uit’. Het lijkt wel alsof je Pierre Bokma hoort in de rol van kruiperige ambtenaar in een satirische scène van het voormalige improvisatieprogramma De vloer op. Maar helaas. De werkelijkheid slaat hier de verbeelding.
fons
Heel goed, dat jullie dit steeds maar weer aan de kaak stellen.
Weg stemmen, inderdaad!
Maar wie blijft er over om wel op te stemmen!?
Mijn vertrouwen is ver te zoeken.
ReindeR Rustema
Het gaat hier om een cultuur in het ministerie. Lastig in deze is natuurlijk ook dat er maar 1 Schiphol is en 1 KLM. Als je het hebt over een industrie met 1000-en ondernemingen (zonder staatsbelang) dan is de lobby niet zo effectief.
Die afhankelijkheid van KLM en Schiphol maken het ook niet makkelijk om rationeel te handelen. Het zijn geen gewone bedrijven. Naar de lezers/kijkers thuis presenteren ze zich wel zo, maar het is allemaal mogelijk dankzij staatssteun.
De extra leningen zijn dan ook een soort garantie om door te gaan op oude voet, anders geen terugbetaling.
Martien
Dit moet strafbaar gesteld kunnen worden en dan handhaven natuurlijk.
fons
Helemaal mee eens!
Dick
Vreselijk…. Wegstemmen zodra het kan…
Rob
Gluiperig, huichelachtig en zelf ingenomen
Zijn de eerste woorden die bij me opkomen na het lezen van dit stuk .