Deze week ontving de gemeenteraad van Aalsmeer de directeur van Schiphol Dick Benschop om uit te leggen hoeveel hinderbeperking hij kan leveren aan de zwaar geplaagde omgeving van zijn vliegveld. De vraag is echter veel fundamenteler: hoeveel luchtvaart heeft Nederland nodig?
De luchtvaart in Nederland drijft grotendeels op het bedrijfsmodel van KLM. Dat bestaat uit het ophalen van Europeanen uit allerlei landen om ze via een overstap op Schiphol naar verder gelegen oorden te vervoeren.
Die overstappers voegen vrijwel niets toe aan de Nederlandse economie. Zij kiezen voor KLM omdat de tickets met een overstap op Schiphol veelal goedkoper zijn dan die voor directe vluchten. Hun bestemming ligt niet in Nederland en dus geven ze – afgezien van een kop koffie tussen twee vluchten in – nauwelijks iets uit in ons land.
KLM heeft zijn hele bestaan opgebouwd rond deze passagiers. Voor het bedrijf zijn de overstappers dan ook van groot belang om te kunnen blijven bestaan in de huidige vorm. Maar de rest van ons ondervindt alleen maar de nadelen van die strategie.
Dubbele overlast, dubbele vervuiling
Overstappers verzorgen met hun dubbele vluchten voor dubbel zoveel overlast en vervuiling als Nederlandse vakantiegangers of zakenreizigers. Bovendien importeert Schiphol op deze manier herrie en vervuiling die met een directe vlucht zonder overstap in Amsterdam niet zou zijn neergeslagen in dit land.
Deze perverse werkwijze wordt aan de politiek en de bevolking verkocht onder het mom van het zo belangrijke bestemmingennetwerk. Maar dat netwerk bevat heel veel bestemmingen waarvan de gemiddelde Nederlander nooit heeft gehoord, laat staan dat hij of zij er ooit naar toe zou willen gaan.
De exotische bestemmingen zijn vrijwel alleen interessant voor de veelvlieger, die zo vanuit Schiphol zonder overstap erheen kan vliegen. Maar die veelvliegers vormen maar een paar procent van de bevolking.
2,5 miljoen mensen in de herrie
Voor dat bedrijfsmodel dat voor de weinige veelvliegers een overstapje elders scheelt en wat KLM in goede jaren enige winst oplevert, ondervinden volgens onderzoek van de GGD’s wel tweeënhalf miljoen Nederlanders de negatieve effecten op hun omgeving en gezondheid.
Is het terecht dat één bedrijf – dat in vele jaren van het bestaan forse verliezen draaide en mede als gevolg daarvan in buitenlandse handen is gevallen – zoveel overlast en vervuiling veroorzaakt ten koste van de gezondheid en het woongenot van zovele landgenoten?
Zou het niet beter zijn voor KLM en Schiphol om eens verder te kijken dan de neus lang is? Met het Shell-vonnis nog vers in het geheugen is het natuurlijk wachten op de eerstvolgende rechtszaak van burgers die hun mensenrechten beschermd willen zien.
Niet eens een begin van een oplossing
Ook de luchtvaart zal dan een duit in het zakje moeten doen om die rechten te beschermen en de eigen klimaateffecten te minimaliseren. Voor Shell wordt dat al heel moeilijk, maar voor de luchtvaart is er nog niet eens het begin van een oplossing tegen de schadelijke uitstoot.
Hoe graag de industrie ons wil laten geloven dat biofuel, kunstkerosine of elektrisch vliegen binnen afzienbare termijn alle problemen zullen oplossen: wetenschappers zijn van mening dat dit de komende decennia nog niet gaat gebeuren. Als het al ooit zover komt.
Daarmee blijft slechts één optie over om de overlast en vervuiling van de luchtvaart te reduceren en dat is minder vliegen. Dát is ook de wens van vrijwel alle gemeenten in de regio van het vliegveld (en ver daarbuiten).
Vliegvakantie kan gewoon doorgaan
Dat betekent niet dat Nederlanders die dat willen hun vliegvakantie massaal hoeven te missen, maar wel dat overbodige vluchten ten behoeve van het bedrijfsmodel van één bedrijf en ten koste van de gezondheid van miljoenen burgers verleden tijd moeten worden.
Niet langer is het verantwoord om via overstappers een enorme last te leggen op de leefomgeving en het klimaat. Om via overstappers extra herrie en vervuiling te importeren en om via overstappers mee te willen doen in de race om het grootste vliegveld zonder bijbehorende thuismarkt.
Voor de Nederlandse economie heeft een afscheid van de overstappers vrijwel geen gevolgen. Ja, KLM zal zijn netwerk van directe bestemmingen en het aantal vluchten moeten inkrimpen. Maar de grootste aandeelhouders van dat bedrijf resideren in Frankrijk en China. Het Nederlandse belang in procenten is op de vingers van één hand te tellen.
Functie elders
Voor een deel van de luchtvaartmedewerkers zal het resulteren in een functie elders. Maar er is veel behoefte aan hooggekwalificeerde medewerkers en de kans is groot dat de economische toegevoegde waarde van een luchtvaartmedewerker hoger is in een andere sector van de economie en dus per saldo meer bijdraagt aan de welvaart.
In ruil voor een kleiner KLM en een kleiner Schiphol krijgt Nederland veel terug. Meer ruimte voor woningbouw (Schiphol blokkeert in hoge mate de woningbouw in de regio vanwege de geluids- en milieunormen), een gezondere en uitgeslapen bevolking, een hogere bijdrage aan de bestrijding van de klimaatcrisis, lagere financiële risico’s van een te grote industrie (vergelijk de luchtvaart in ons land maar met de ‘too big to fail’ bankensector die in 2008 met heel veel belastinggeld moest worden gered) en gemiddeld betere arbeidsvoorwaarden (de voorwaarden van Schiphol zijn berucht, mede gezien het grote aantal stakingen op het vliegveld).
Risicoloos halveren
Zonder overstappers kan Schiphol met gemak de helft krimpen, zonder de vliegvakantie van Nederlanders in gevaar te brengen. Dat dit geen enkel risico oplevert voor onze economie, is duidelijk als gekeken wordt naar de omvang van vliegvelden in andere Europese staten als België, Zweden, Oostenrijk of Zwitserland. Allemaal bloeiende economieën zonder overmaats vliegveld.
Het zijn mooie vergezichten, die met enige politieke moed zo te realiseren zijn. Vergezichten die worden bevestigd door meerdere onderzoeken naar de maatschappelijke kosten en baten van de luchtvaart. En die volgens ingewijden binnenkort opnieuw zullen worden bevestigd in een uitgebreide studie van het onafhankelijke onderzoeksbureau CE Delft.
Dat bureau deed het onderzoek nota bene in opdracht van de gemeente Aalsmeer, een gemeenschap die zwaar deelt in zowel de lasten als de lusten van Schiphol. Conclusie uit vergelijkbare onderzoeken naar Rotterdam en Maastricht Airport: krimp levert veel meer op dan groei. Voor Schiphol wordt eenzelfde uitkomst verwacht. Krimp is king.
Henk Meijer
Volksgezondheid, Milieu, landschap en klimaat zijn ondergeschikt gemaakt aan Luchtvaartbelangen. De gevolgen hiervan zijn rampzalig.
Gezond Verstand is kansloos.
Dick Benschop moet snel opstappen.
Wat hij flikt is totaal niet wetenschappelijk verantwoord.
Dick weet niet wat wetenschap is.
Kijk de oude baas recht in de ogen zie, en raadpleeg een gerontoloog.
Arme kinderen, zij worden vergiftigd worden door de Luchtvaart, vrees de klimaatcrisis met z’n klotsende golven over de lage landen.
Zie Zembla-documentaire ‘ Geen vuiltje aan de lucht..
ReindeR Rustema
Is het niet veel rationeler om te streven naar één Europese luchtvaartmaatschappij? Aangezien die maatschappijen toch overeind worden gehouden door staatssteun, steun er dan nog maar een enkele. Alle staatssteun in een pot.
Die Europese maatschappij gaat dan de concurrentie aan met al die andere grote bedrijven die bestaan dankzij staatssteun.
ReindeR Rustema
Naam voor zo’n maatschappij zou Airtax of Taxair kunnen worden. Belasting van de lucht + belastinggeld met vleugels + je belastinggeld in lucht op laten gaan.
ReindeR Rustema
Met andere woorden, iemand uit Zuid-Frankrijk die naar een eilandje in de Stille Oceaan wil boekt via KLM omdat het €100 ofzo goedkoper is dan vanuit Parijs rechtstreeks. Ook niet nodig om eerst naar Parijs af te reizen. Vanaf Nice ofzo naar Amsterdam en dan verder. Goedkoper èn comfortabeler.
Staakt KLM het huidige model dan vliegt die persoon rechtstreeks vanuit Parijs. Voor Frankrijk maakt het weinig uit. Geen verschil of het vliegtuig opstijgt om naar Amsterdam te vliegen of rechtstreeks naar die bestemming. Wel krijgt die rechtstreekse vlucht meer clientèle en zal die persoon vanaf Nice met TGV of lokale vlucht naar Parijs moeten gaan. Aangezien lokale vluchten in Frankrijk nu vervangen worden met de trein zal het waarschijnlijk een trein worden.
Wel een verschil voor KLM omdat ze die vlucht niet meer vol krijgen. Dus minder vaak een vlucht daar naartoe. Ook het landen en opstijgen van die vlucht uit Nice is voor die passagier niet nodig. Dus wat betreft ook minder vliegbewegingen.