Voor iedereen die regelmatig het vliegtuig neemt voor citytripjes en zakenreisjes is dit losbandige vlieggedrag een belangrijke factor in zijn of haar bijdrage aan de CO2-uitstoot. Bestaan er manieren om verstandiger te reizen?
Alles wat we doen, van de maaltijden die we nuttigen, de producten die we kopen tot de manier waarop we reizen, heeft invloed op de broeikasgassen die we veroorzaken. En heeft daarom impact op het klimaat. Maar niet al onze activiteiten hebben evenveel invloed.
Ongeveer 2,4 procent van de mondiale CO2-emissies komen van de luchtvaart. Samen met andere gassen en de waterdampsporen die vliegtuigen produceren, is de luchtvaartindustrie goed voor een bijdrage van ongeveer 5 procent in de opwarming van de aarde.
Vliegen voor de rijken
Dat lijkt misschien niet zoveel, ware het niet dat slechts heel weinig mensen veelvuldig vliegen. Zelfs in rijkere landen als Nederland en de Verenigde Staten vliegt slechts de helft van de bevolking ieder jaar en is zo’n 15 procent van de mensen veelvlieger.
Hoewel er geen exacte gegevens bekend zijn, schat Dan Rutherford in dat slechts drie procent van de wereldbevolking regelmatig vliegt. Rutherford is directeur van de International Council on Clean Transportation (ICCT).
“Als iedereen in de wereld ook maar één intercontinentale vlucht per jaar neemt, passeert de CO2-emissie van de luchtvaartindustrie die van heel de Verenigde Staten”, vertelt hij.
Voor de mensen onder ons die wel vliegen, is het aannemelijk dat dit een groot deel uitmaakt van hun persoonlijke CO2-productie. De reden daarvoor is dat vliegen de meest effectieve manier is om milieuschade aan te richten.
Tonnen CO2
Een retourvlucht van Amsterdam naar San Francisco geeft een CO2-uitstoot van ongeveer 5,5 ton per persoon. Dat is meer dan twee keer de hoeveelheid CO2 die per jaar wordt uitgestoten door de gemiddelde auto. En ongeveer de helft van de CO2-emissie die de gemiddelde burger van ons land per jaar uitstoot.
Zelfs een korte vlucht naar Berlijn zorgt al voor een CO2-uitstoot van ruim meer dan 500 kilogram per passagier – drie keer de hoeveelheid die wordt bespaard door een jaar lang huisafval te recyclen.
Ondertussen stijgen de emissies van het vliegverkeer razendsnel – tussen 2013 en 2018 met 32 procent. Hoewel de uitstoot per passagier daalt, houdt dit geen maat met de enorme groei van de luchtvaart. De verwachting is dat het aantal passagiers tot 2040 zal verdubbelen.
‘Niet eens in de buurt’
“Vliegtuigen worden naar schatting ieder jaar 1 procent zuiniger, maar het aantal passagiers groeit met 6 procent per jaar”, vertelt ICCT-directeur Rutherford. “Dat komt niet eens in de buurt van een verbetering.”
En dan praten we nog niet eens over de andere effecten die de luchtvaart heeft op het milieu.
“Andere stoffen, zoals bij voorbeeld de condenssporen en de stikstofoxyden, hebben ook invloed op de opwarming van de aarde”, zegt professor Stefan Gössling van de Lund Universiteit in Zweden. Hij is gespecialiseerd in duurzaam toerisme.
Impact minimaliseren
Ondanks al deze nadelen kan het voor mensen een ware uitdaging zijn om minder te vliegen, vooral als zij regelmatig zakelijk op stap moeten of houden van verre vakanties. Maar er bestaan manieren om de impact van ons reisgedrag op het milieu te minimaliseren. Zelfs als mensen vliegen, is het mogelijk de uitstoot binnen de perken te houden.
Huisarts Staci Montori was geschokt toen ze ontdekte hoeveel invloed haar eigen vlieggedrag had op het milieu. Zij vloog eerder regelmatig vanuit Boston naar haar familie in San Francisco. Maar na een CO2-calculator te hebben gebruikt op internet, wilde ze minder gaan vliegen.
“Ik dacht dat ik groen bezig was, maar toen realiseerde ik me dat ik vaak vlieg. En dat is veruit de grootste impact die ik heb op het klimaal. Dat was een paniekmomentje. Ik vroeg me af hoe ik m’n familie nog kon zien zonder te vliegen.”
Na enig internet-onderzoek vond ze uit dat ze ook betaalbaar met de trein naar haar familie kon reizen, dwars door de VS. Ze boekte een trip voor twee weken in Californië met tussenstops in Chicago en Colorado.
Toch geen opoffering
“Dat was eigenlijk hartstikke leuk. Toen ik de reis boekte voelde het als een opoffering, maar toen ik eenmaal in de trein zat bleek het een geweldige ervaring. In de trein kwam ik tot rust, had veel quality time met m’n dochter.”
Haar ervaring illustreert wat we missen als we kiezen voor de snelheid van het vliegen. Alternatieve manieren van reizen dragen bovendien effectief bij aan het verlagen van de CO2-uitstoot.
Een individuele vliegtuigpassagier veroorzaakt ongeveer 250 gram CO2-uitstoot per kilometer, zo blijkt uit berekeningen van het Britse Department for Business and Energy.
Daarentegen zorgt een treinreiziger voor slechts 41 gram CO2-uitstoot per kilometer. En een buspassagier voor 28 gram.
Dit betekent kortweg dat een reis per trein of bus veel milieuvriendelijker is dan een vliegreis.
Bus en trein beter voor het milieu
“Over het algemeen is reizen per bus of trein veel milieuvriendelijker dan per trein of auto”, aldus Milena Buchs, een expert in duurzaamheid aan de universiteit van Leeds.
Zelfs de auto is milieuvriendelijker dan vliegen, vertelt Rutherford, maar alleen als minstens één passagier wordt meegenomen. Hij berekende dat auto’s gemiddeld 192 gram CO2 per kilometer uitstoten, maar dat dit getal kan worden gedeeld door het aantal passagiers.
Transport via de grond is vaak ook sneller dan via de lucht op kortere afstanden als wacht- en inchecktijden worden meegenomen in de vergelijking. Een website als The Man in Seat 61 kan behulpzaam zijn bij het plannen van internationale treinreizen.
Middle of nowhere
Er bestaan meer voordelen aan het reizen per trein. Vaak arriveert de trein in het centrum van een stad, in plaats van vliegtuigen die in de ‘middle of nowhere’ landen waardoor een lange en dure taxi- of treinrit naar het stadscentrum noodzakelijk is.
Desondanks is er nog veel werk aan de winkel voor de trein. Zo moet het netwerk van nachttreinen duidelijk worden uitgebreid en zouden overheden de prijzen van treinreizen moeten verlagen in het voordeel van milieuvriendelijker manieren van reizen.
Ondertussen is China de voorloper geworden in snelle treinverbindingen. De VS blijven schromelijk achter, maar voor Europa is de hoop gevestigd op de Green Deal van EU-commissaris Frans Timmermans.
“Mensen moeten snelle treinverbindingen gaan eisen. Hopelijk komt de politiek dan in beweging”, zegt Buchs.
Wanneer wél vliegen?
Ondanks de alternatieven zullen bepaalde reizen altijd lastig blijven zonder vliegtuig. Hoe beslis je als wereldburger of de vlucht noodzakelijk is?
Onderzoek van de Zweedse professor Gössling toont grote verschillen aan tussen het belang dat consumenten hechten aan verschillende vluchten. Over het algemeen wordt slechts ongeveer de helft van de vluchten bestempeld als echt belangrijk.
Buchs raadt dan ook aan om voor iedere vlucht te bedenken of het niet mogelijk is eenzelfde ervaring op te doen zonder te vliegen.
Niet ‘alles of niets’
Wel of niet vliegen hoeft geen ‘alles of niets’ beslissing te zijn. Sommige mensen beslissen om gewoon minder te vliegen, maar stoppen er niet mee. “Als ik mijn familie wil zien, pak ik het vliegtuig. Maar tijdens vakanties kijk ik liever naar leuke ervaringen die ik dichterbij huis kan meemaken. Of ik neem gewoon de trein. Dichterbij huis blijven en ‘slow travel’ maken je vakantie echt veel relaxter.”
Bedrijven kunnen ook een belangrijke bijdrage leveren aan het reduceren van het vliegverkeer. Door bij voorbeeld vaker te kiezen voor conference calls of video-vergaderen. Door medewerkers toe te staan vakanties te combineren met zakenreizen en door extra vakantiedagen te bieden aan medewerkers die kiezen voor de trein.
Ook kan het helpen anderen te informeren over de beslissing minder te vliegen. “Door vrienden te vertellen over jouw redenen minder te vliegen, kun je een belangrijke invloed hebben op het aantal mensen in jouw omgeving dat het vliegtuig pakt”, zegt Cait Hewitt van de Aviation Environment Federation (AEF).
Hoewel minder vliegen het beste helpt om de eigen belasting van het milieu te minimaliseren, zijn er ook manieren om die belasting te verlagen als je toch moet vliegen.
Vier stappen plan
Rutherford heeft vier stappen gedefinieerd om de eigen uitstoot te verminderen.
Ten eerste, kies voor een bedrijf dat de nieuwste toestellen inzet op de route. Nieuwere vliegtuigen zijn meestal minder belastend dan oudere exemplaren en produceren minder uitstoot.
Vervolgens is het beter een ticket te boeken in de economy-klasse dan in de business- of eerste klasse. Een duur eerste klas-ticket zorgt gemiddeld voor vier keer meer uitstoot dan een gewoon ticket. Duurdere tickets vergen meer ruimte in het vliegtuig en zorgen zo voor een lagere efficiëntie. Bovendien blijven duurdere stoelen vaker onbezet dan goedkopere.
Minder bagage meenemen helpt ook om de uitstoot te verminderen. Hoe meer spullen je meeneemt, des te zwaarder het vliegtuig wordt en des te meer kerosine nodig is.
Tot slot is het belangrijk zoveel mogelijk directe vluchten te boeken. “Het reizen via hubs als Schiphol zorgt voor veel extra uitstoot omdat meer gestart en geland moet worden. Rechtstreekse vluchten helpen echt bij het omlaagbrengen van de uitstoot΅, zegt Gössling.
ICTT-directeur Rutherford schat dat deze tips gemiddeld 20 tot 45 procent van de CO2-uitstoot van luchtreizigers kunnen voorkomen, afhankelijk van de route.
Vliegtuigpassagiers kunnen er ook voor kiezen hun uitstoot te compenseren, echter is het moeilijk de effecten daarvan in kaart te brengen. Nieuw aangeplante bomen hebben immers jaren de tijd nodig om de CO2 die is uitgestoten op te nemen. En er is geen garantie dat deze jonge aanplant lang genoeg blijft staan om dat voor elkaar te krijgen. Passagiers die kiezen voor compensatie doen er goed aan te kiezen voor de ‘Gold Standard‘-certificatie, vindt Rutherford.
Het investeren in goede compensatie laat echter niet de persoonlijke uitstoot verdwijnen. Het is geen oplossing voor de langere termijn. Veel rijkere mensen zien het slechts als excuus om te kunnen blijven vervuilen.
Hoewel de keuze om niet langer te vliegen gezien kan worden als een beperking van de persoonlijke vrijheid, kan het ook de weg openen naar een nieuwe manier om kennis te maken met andere culturen. Het plezier van ‘slow travel’ – zeg maar het echte reizen – kan veel goedmaken.
Dit artikel is vertaald vanaf de site van de BBC (toestemming gevraagd)
Sla dit artikel op in uw favorieten
ReindeR Rustema
“Een website als The Man in Seat 61” verraadt al dat het stuk uit het Engels vertaald is. De Nederlandse equivalent is de Treinreiswinkel. Blijf vooral weg bij de NS voor een internationaal ticket, tenzij je een ticket voor een rechtstreekse verbinding naar een grote stad in een buurland zoekt.
Ga andere bestemmingen ook niet uitzoeken via internet, dat is een enorme tijdverspilling. Ontmoedigend en je vindt niet wat je zoekt. Terwijl je denkt alles op het scherm te hebben gekregen. Je weet niet wat je niet weet… De werknemers van die winkel hebben gewoon parate kennis, het is hun werk. Het is niet eenvoudig, zoals bij vliegtickets.